Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 14-12-2017, ECLI:NL:RBZWB:2017:8187, AWB 16_3871

Belanghebbende heeft eerst - ter informatie - het volgende gesteld. Belanghebbende had het probleem dat hij op een gegeven moment de belastingschulden van de BV niet meer kon voldoen. Cliënten van de BV en collega’s en vrienden van belanghebbende (de bevoorschotters) hadden het probleem dat zij niet bij Holland Casino konden gokken zonder dat hun levenspartners via bankafschriften waarop te zien was dat zij ’s nachts bij Holland Casino geld hadden opgenomen, lucht van dit gokken kregen. Belanghebbende heeft als oplossing voor beide problemen de volgende structuur bedacht. De bevoorschotter betaalt één of meer belastingschulden van de BV. Belanghebbende betaalt de bevoorschotter met geld dat hij van W. had geleend in contanten terug. Daardoor krijgt belanghebbende een vordering op de BV, die in rekening-courant in de administratie van de BV wordt bijgehouden. Afhankelijk van de gokbehoefte van de bevoorschotter betaalt de bevoorschotter meer dan de belastingschuld van de BV, waarna de Belastingdienst het teveel betaalde aan de BV (terug)betaalt. Soms laat belanghebbende meerdere bevoorschotters dezelfde belastingschuld van de BV betalen. De contante betalingen van belanghebbende aan de bevoorschotters zijn niet op schrift op anderszins vastgelegd. Vanwege de cultuur die geldt binnen de Aziatische gemeenschap waarvan belanghebbende en de bevoorschotters deel uitmaken, mag belanghebbende op straffe van rancune en represailles de namen van de bevoorschotters niet bekend maken. Hierin is, naast het belang van voorkomen van omkering en verzwaring van de bewijslast, het belang van de beroepen gelegen.

Belanghebbende stelt dat de informatiebeschikkingen ten onrechte zijn opgelegd en voert hiertoe het volgende aan. De inspecteur heeft ten onrechte voor het eerst pas in de informatiebeschikkingen vragen gesteld over de belastingheffing bij belanghebbende zelf, en hij heeft ook desgevraagd nooit gemotiveerd waarom de gevraagde informatie van belang is. Reeds hierom moeten de informatiebeschikkingen worden vernietigd. Het bijhouden van een administratie door belanghebbende zelf van de rekening-courantverhouding met de BV heeft geen fiscaal belang omdat deze renteloos is. De relatie tussen belanghebbende en de bevoorschotters bevindt zich in de privésfeer. De namen van de bevoorschotters zijn niet van belang voor de heffing bij belanghebbende. Daarbij beschikt de inspecteur al over de namen van de bevoorschotters omdat deze blijken uit de gegevens over hun betalingen aan de Belastingdienst. Nu aan belanghebbende een aanslag met een vergrijpboete van 100% is opgelegd, hoeft hij de namen van de bevoorschotters niet bekend te maken omdat hij niet kan worden gedwongen zichzelf te incrimineren. De inspecteur is met de informatiebeschikkingen alleen uit op omkering en verzwaring van de bewijslast zodat hij de door de bevoorschotters betaalde bedragen kan aanmerken als zwarte omzet. Aldus maakt de inspecteur misbruik van zijn bevoegdheden. Wat het jaar 2009 betreft heeft de inspecteur ten onrechte de aanslag vastgesteld zonder eerst een informatiebeschikking te nemen, om vervolgens tijdens de bezwaarfase alsnog een informatiebeschikking met dezelfde vragen vast te stellen.

De inspecteur betwist de gestelde structuur op zichzelf niet, maar - bij gebrek aan wetenschap - wel de omvang en het verloop van (i) de rekening-courantverhouding tussen belanghebbende en de BV en (ii) de contante geldstromen tussen belanghebbende en de bevoorschotters. De inspecteur betwist voorts dat hij niet eerder dan in de informatiebeschikkingen vragen stelt die behalve op de BV ook betrekking hebben op de heffing bij belanghebbende zelf. Belanghebbende moet een administratie bijhouden van de rekening-courantverhouding met de BV. Een dergelijke administratie heeft hij niet overgelegd. Daarnaast is inzicht in de contante geldstromen tussen belanghebbende en de bevoorschotters van belang omdat deze stromen fiscaal moeten kunnen worden gekwalificeerd. Deze kwalificatie zou van belang kunnen zijn voor de heffing bij belanghebbende zelf. In dat kader moet de inspecteur ook aan de kant van de bevoorschotters die geldstromen kunnen controleren. Daarom heeft de inspecteur de namen van de bevoorschotters nodig. De inspecteur beschikt niet over die namen, want de gegevens over hun betalingen bevatten alleen de tenaamstelling van de rekening waarvan is betaald. De tenaamstelling zegt niets over welke persoon daar achter schuil gaat. De inspecteur heeft door het gebrek aan informatie nog steeds niet kunnen beoordelen of sprake is van zwarte omzet.

a. het rendabel maken van vermogensbestanddelen - daaronder begrepen de schulden die rechtstreeks samenhangen met die vermogensbestanddelen - voorzover deze vermogensbestanddelen al dan niet tegen vergoeding rechtens dan wel in feite, direct of indirect ter beschikking worden gesteld aan een vennootschap waarin de belastingplichtige of een met hem verbonden persoon, een aanmerkelijk belang heeft als bedoeld in hoofdstuk 4 (...)”

2. Administratieplichtigen zijn:

(...);

d. natuurlijke personen die een werkzaamheid als bedoeld in de artikelen (...) 3.92 (...) van de Wet inkomstenbelasting 2001 verrichten.

(...).”

De rechtbank overweegt als volgt. Doordat de bevoorschotters de belastingschulden van de BV betaalden en belanghebbende de bevoorschotters daarna contant geld betaalde met als gevolg een vordering van belanghebbende op de BV, is naar het oordeel van de rechtbank sprake van een werkzaamheid in de zin van artikel 3.92, eerste lid, aanhef en onderdeel a, van de Wet IB 2001. Daarom is terecht niet in geschil dat belanghebbende een werkzaamheid in voormelde zin had. Ter zitting heeft belanghebbende verklaard dat hij, om de bevoorschotters te kunnen betalen, geld leende van W. Dit betekent dat de schuld van belanghebbende aan W. moet worden aangemerkt als een schuld die in de zin van artikel 3.92, eerste lid, aanhef en onderdeel a, van de Wet IB 2001 rechtstreeks samenhangt met de vordering die belanghebbende op de BV kreeg.

De informatiebeschikkingen met betrekking tot artikel 52 van de AWR zijn derhalve terecht opgelegd.

a. de gegevens en inlichtingen te verstrekken welke voor de belastingheffing te zijnen aanzien van belang kunnen zijn;

b. de boeken, bescheiden en andere gegevensdragers of de inhoud daarvan - zulks ter keuze van de inspecteur - waarvan de raadpleging van belang kan zijn voor de vaststelling van de feiten welke invloed kunnen uitoefenen op de belastingheffing te zijnen aanzien, voor dit doel beschikbaar te stellen.”

Voor de beantwoording van de vraag of voor belanghebbende op grond hiervan de verplichting bestaat om aan de inspecteur desgevraagd gegevens en inlichtingen te verstrekken en bescheiden en andere gegevensdragers beschikbaar te stellen, is voldoende dat de inspecteur zich, gelet op de hem ter beschikking staande gegevens, in redelijkheid op het standpunt kan stellen dat de door hem gevraagde gegevens, inlichtingen, bescheiden en/of andere gegevensdragers van belang zouden kúnnen zijn voor de belastingheffing van belanghebbende (vgl. HR 18 december 2015, nr. 15/00040, ECLI:NL:HR:2015:3603). De inspecteur zal zijn standpunt wel van enige onderbouwing moeten voorzien en het informatieverzoek mag geen zogenoemde ‘fishing expedition’ inhouden (vgl. HR 24 april 2015, nr. 14/02422, ECLI:NL:HR:2015:1137).

Ter zitting heeft de inspecteur aangegeven dat hij nu geen inzicht heeft in de omvang en het verloop van de contante geldstromen tussen belanghebbende en de bevoorschotters en hij die geldstromen dus ook niet fiscaal kan kwalificeren. De rechtbank is van oordeel dat in deze kwalificatie besloten ligt dat er bij belanghebbende een heffingsbelang zou kunnen zijn. De contante geldstromen tussen belanghebbende en de bevoorschotters kunnen immers op zichzelf een overige werkzaamheid vormen waaruit mogelijk een belastbaar resultaat in de zin van Afdeling 3.4 van de Wet IB 2001 voortvloeit. Om deze contante geldstromen, die belanghebbende zelf overigens niet heeft gedocumenteerd, effectief te kunnen controleren en aldus vast te kunnen stellen of er daadwerkelijk een heffingsbelang is, kan de inspecteur in redelijkheid vragen om de namen (en overige contactgegevens) van de bevoorschotters. Dat betekent dat de inspecteur in redelijkheid het standpunt heeft kunnen innemen dat hij belanghebbende op grond van artikel 47 van de AWR om deze gegevens mag vragen. Hij heeft dit standpunt met hetgeen hij ter zitting heeft aangevoerd ook voldoende onderbouwd. Dat de Belastingdienst uit de tenaamstellingen van de rekeningen ten laste waarvan belastingschulden van de BV zijn betaald, mogelijk al sommige namen heeft kunnen afleiden, doet daar niet aan af. Het verstrekken van de namen van de bevoorschotters kan niet leiden tot schending van het verbod op zelfincriminatie omdat in deze procedure enkel de informatiebeschikkingen ter beoordeling voorliggen en niet tevens aanslagen met een vergrijpboete. Hetgeen belanghebbende overigens in dit kader heeft aangevoerd treft evenmin doel.

De informatiebeschikkingen zijn dus al op grond van het niet naleven van de verplichtingen van artikel 47 van de AWR terecht opgelegd. Een beoordeling van hetgeen is aangevoerd over artikel 53 van de AWR kan daarom achterwege blijven.

Belanghebbende heeft de rechtbank voor het geval dat de informatiebeschikkingen terecht zijn opgelegd, op grond van proportionaliteit verzocht hieraan niet de consequentie te verbinden dat de bewijslast wordt omgekeerd en verzwaard. De rechtbank overweegt dat het niet verstrekken van de namen (en andere contactgegevens) van de bevoorschotters het de inspecteur onmogelijk maakt effectief te controleren en vast te stellen of de contante geldstromen tot een belastbaar resultaat uit overige werkzaamheden leiden. Dit is een informatieverzuim dat van dien aard is dat het dient te leiden tot de in artikel 27e, eerste lid, van de AWR voorgeschreven sanctie van omkering en verzwaring van de bewijslast. Een redelijke wetsuitleg brengt evenwel met zich dat deze sanctie achterwege blijft indien binnen een bepaalde termijn alsnog aan het verzoek van de inspecteur wordt voldaan (vgl. HR 10 februari 2017, nr. 16/02729, ECLI:NL:HR:2017:130). Ter zitting heeft belanghebbende aangegeven dat hij de namen van de bevoorschotters niet aan de inspecteur bekend zal maken. Dit betekent dat er geen grond is de sanctie buiten toepassing te laten. Het verzoek zal daarom worden afgewezen. Ten overvloede voegt de rechtbank hieraan toe dat de rechter die zich te zijner tijd buigt over de betreffende aanslag, deze sanctie zal meewegen in zijn beoordeling van die aanslag. De beroepen zijn dus ongegrond.

Belanghebbende heeft bij overschrijding van de redelijke termijn gevraagd om vergoeding van immateriële schade. De eerste bezwaarschriften zijn bij de inspecteur ontvangen op 26 november 2015. Dit betekent dat op het moment van deze uitspraak de redelijke termijn van 2 jaar voor de behandeling van het bezwaar en het beroep in eerste aanleg is overschreden met twee weken. Dat is minder dan een halfjaar. Van bijzondere omstandigheden, die zouden nopen van de hoofdregel af te wijken, is niet gebleken. Belanghebbende heeft daarom vanwege de ervaren spanning in deze samenhangende zaken recht op een vergoeding van € 500. De overschrijding van de termijn is in de beroepsfase opgetreden. Daarom zal de Minister voor Rechtsbescherming worden veroordeeld aan belanghebbende de schade te vergoeden en is die minister in de procedure betrokken. Hij heeft in situaties als deze te kennen gegeven zonder nadere consultatie te berusten in een veroordeling door de rechtbank. De rechtbank zal de Minister voor Rechtsbescherming daarom overeenkomstig veroordelen.

Gelet op het vorenstaande dienen de beroepen ongegrond te worden verklaard.