Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 01-09-2022, ECLI:NL:RBZWB:2022:5080, 21/1486 en 21/1487

De rechtbank beoordeelt of de navorderingsaanslagen en de vergrijpboete terecht en naar het juiste bedrag aan belanghebbende zijn opgelegd. Zij doet dat aan de hand van de argumenten die belanghebbende heeft aangevoerd, de beroepsgronden.

De rechtbank is van oordeel dat de beroepen gegrond moeten worden verklaard. Hierna legt de rechtbank uit hoe zij tot dit oordeel komt en welke gevolgen dit oordeel heeft.

De rechtbank is van oordeel dat belanghebbende erop mocht vertrouwen dat, zoals in de brief van 17 april 2020 staat vermeld, het verbeurd verklaarde bedrag van € 135.410 in aftrek mag worden gebracht in het jaar 2017.

De rechtbank volgt niet de stelling van de inspecteur, dat van in rechte te honoreren vertrouwen geen sprake is omdat in de brief van 17 april 2020 enkel wordt gesproken over een ontnemingsvordering en niet over een verbeurdverklaring. Die stelling is feitelijk onjuist, omdat in de brief zowel de term ontnemingsvordering als verbeurdverklaring wordt gebruikt. Ook in de correspondentie van de gemachtigde van belanghebbende over de aftrek worden die termen door elkaar gebruikt. Kennelijk waren beide partijen in 2020 van mening dat ontneming en verbeurdverklaring fiscaal hetzelfde moeten worden behandeld. In elk geval kan niet worden gezegd dat de inspecteur door de gemachtigde op het verkeerde been is gezet. Nu de toezegging in de brief van 17 april 2020 ondubbelzinnig is, is bij belanghebbende het in rechte te honoreren vertrouwen gewekt dat die toezegging wordt nagekomen. Het in de brief ingenomen standpunt dat een verbeurd verklaard bedrag aftrekbaar is, net zoals een ontnomen bedrag, is naar het oordeel van de rechtbank niet zo duidelijk in strijd met een juiste wetstoepassing dat belanghebbende niet op nakoming zou mogen rekenen.

Het bedrag van € 135.410 mag derhalve in mindering worden gebracht op het belastbaar inkomen uit werk en woning in het onderhavige jaar.

De inspecteur stelt zich op het standpunt dat de vereiste aangifte niet is gedaan en dat het bedrag van € 900.000 terecht is aangemerkt als belastbaar resultaat uit overige werkzaamheden c.q. tot het bijdrage-inkomen is gerekend, gezien de omstandigheid dat belanghebbende is veroordeeld voor het opzettelijk aanwezig hebben gehad van cocaïne en niet aannemelijk is dat hij de cocaïne voor een ander hield. Belanghebbende moet de aankoop van de cocaïne hebben gefinancierd uit een bij de Belastingdienst onbekende inkomstenbron uit 2017, aldus de inspecteur. De inspecteur beroept zich op omkering en verzwaring van de bewijslast, omdat niet de vereiste aangifte is gedaan.

In artikel 27e, eerste lid, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: de AWR) is bepaald – voor zover van belang – dat indien de vereiste aangifte niet is gedaan het beroep ongegrond wordt verklaard, tenzij is gebleken dat en in hoeverre de uitspraken op het bezwaar onjuist zijn (‘omkering en verzwaring van de bewijslast’).

Bij inhoudelijke gebreken in een aangifte kan slechts dan worden aangenomen dat de vereiste aangifte niet is gedaan, indien aan de hand van de normale regels van stelplicht en bewijslast is vastgesteld dat sprake is van één of meer gebreken die ertoe leiden dat de volgens de aangifte verschuldigde belasting verhoudingsgewijs aanzienlijk lager is dan de werkelijk verschuldigde belasting. Tevens is vereist dat het bedrag van de belasting dat als gevolg van de gebreken in de aangifte niet zou zijn geheven, op zichzelf beschouwd aanzienlijk is. Inhoudelijke gebreken in de aangifte worden voor de toepassing van deze regels slechts in aanmerking genomen indien de belastingplichtige ten tijde van het doen van de aangifte wist of zich ervan bewust moest zijn dat daardoor een aanzienlijk bedrag aan verschuldigde belasting niet zou worden geheven. Ook dit moet worden vastgesteld aan de hand van de normale regels van stelplicht en bewijslast (vgl. onder andere HR 30 oktober 2009, nr. 07/10513, ECLI:NL:HR:2009:BH1083, BNB 2010/47).

De rechtbank is van oordeel dat de inspecteur aannemelijk heeft gemaakt dat belanghebbende in 2017 aanzienlijke bedragen moet hebben verdiend. Gezien de grote hoeveelheden cocaïne en MDMA die zijn aangetroffen en de middelen die zijn gevonden voor het produceren van MDMA acht de rechtbank aannemelijk dat belanghebbende in het kader van productie en/of handel in MDMA en voor werkzaamheden in verband met cocaïne naast het in contanten aangetroffen bedrag van € 135.410, ten minste € 10.000 moet hebben verdiend. Het aangegeven inkomen is derhalve, ook wanneer rekening wordt gehouden met de in 2.8 weergegeven toezegging, € 10.000 te laag. Daardoor is het bedrag aan volgens de aangifte IB/PVV verschuldigde belasting verhoudingsgewijs aanzienlijk lager dan de werkelijk verschuldigde belasting. Dat bedrag is ook op zichzelf beschouwd aanzienlijk. De rechtbank acht aannemelijk dat belanghebbende zich er bewust van was dat hij deze inkomsten had moeten aangeven.

Uit hetgeen in 3.10 is overwogen volgt dat belanghebbende voor het jaar 2017 niet de vereiste aangifte heeft gedaan zodat er aanleiding is voor omkering en verzwaring van de bewijslast. In dat geval moet de rechtbank beoordelen (i) of sprake is van een redelijke – niet willekeurige – schatting van het inkomen door de inspecteur, en, zo ja, (ii) of belanghebbende heeft doen blijken dat en in hoeverre de aanslagen, zoals die luiden na de uitspraken op bezwaar, onjuist zijn.

Op belanghebbende rust dan de last te doen blijken dat het geschatte inkomen onjuist is. Belanghebbende heeft daarvoor onvoldoende inhoudelijke gronden aangevoerd zodat hij naar het oordeel van de rechtbank niet in zijn verzwaarde bewijslast is geslaagd. Daarvoor is niet voldoende dat, zoals belanghebbende heeft gesteld, de rechtbank Overijssel belanghebbende niet heeft veroordeeld voor handel in cocaïne. Belanghebbende is immers wel veroordeeld voor het opzettelijk aanwezig hebben gehad van de cocaïne en hij heeft niet bewezen dat hij die cocaïne niet heeft ingekocht.

Gelet op het vorenstaande heeft de inspecteur derhalve terecht het bedrag van € 900.000 als belastbaar resultaat uit overige werkzaamheid in aanmerking genomen.

Onder opzet wordt verstaan het willens en wetens handelen. De ondergrens van opzet wordt gevormd door voorwaardelijke opzet. Van voorwaardelijke opzet is sprake als iemand bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat het beboetbare feit zich zal voordoen. Het is aan de inspecteur om (voorwaardelijk) opzet te bewijzen.

De inspecteur heeft hiertoe gesteld dat belanghebbende wist dan wel moet hebben geweten dat zijn aangiftegedrag tot gevolg kon hebben dat de aanslagen IB/PVV en Zvw tot een te laag bedrag zouden worden vastgesteld, of anderszins te weinig belasting zou worden geheven. Volgens de inspecteur wist belanghebbende dat zijn inkomsten zijn belast met inkomstenbelasting. Mede gelet op de aanzienlijke omvang van deze inkomsten kan het niet anders zijn dan dat belanghebbende door deze inkomsten niet aan te geven bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat zijn handelen tot gevolg zou hebben dat te weinig belasting werd geheven, aldus de inspecteur.

De rechtbank acht met de inspecteur bewezen dat belanghebbende opzettelijk een onjuiste aangifte heeft gedaan door aanzienlijke inkomsten die samenhingen met productie van, handel in of werkzaamheden in verband met verdovende middelen niet aan te geven. Voor de boete wordt dan in beginsel aangesloten bij het bedrag van de nagevorderde IB/PVV.

De rechtbank dient dan te beoordelen of de boete passend en geboden is en of er reden is de boete te verlagen in verband met de omstandigheid dat de navorderingsaanslagen tot stand zijn gekomen met omkering van de bewijslast.

Belanghebbende heeft ter zitting verzocht om verlaging van de boete vanwege zijn persoonlijke omstandigheden en gesteld dat hij thans moet leven van een netto inkomen van € 1.600 per maand. De inspecteur heeft de juistheid van deze stelling niet bestreden. De rechtbank is van oordeel dat een boete van € 269.170 volstrekt onevenredig is gezien de hoogte van het inkomen. De rechtbank ziet hierin aanleiding de boete te matigen tot € 25.000 en acht dat bedrag passend en geboden. De rechtbank ziet geen aanleiding voor een vermindering van de boete vanwege de omstandigheid dat de aanslag is vastgesteld met omkering van de bewijslast, omdat dat niet tot een lagere dan de hiervoor passend en geboden geachte boete zou kunnen leiden.

De rechtbank is wel van oordeel dat de boete verder moet worden verminderd omdat sprake is van overschrijding van de redelijke termijn voor de behandeling van de zaak in eerste feitelijke instantie. De rechtbank stelt vast dat 30 oktober 2019 geldt als aanvangsmoment van de redelijke termijn, omdat op dat moment de boete is aangekondigd. De rechtbank doet uitspraak op 1 september 2022. Sinds de aankondiging van de boete is dan (afgerond) twee jaar en elf maanden verstreken. De rechtbank stelt vast dat de redelijke termijn van twee jaar is overschreden met elf maanden. De vergrijpboete wordt daarom verder gematigd met 10% tot € 22.500.¹

Belanghebbende heeft terecht aanspraak gemaakt op vergoeding van de immateriële schade in verband met de duur van de bezwaar- en beroepsprocedure. De vergoeding wordt als volgt berekend.

De zaken hebben betrekking op hetzelfde onderwerp en zijn gezamenlijk behandeld. Voor de zaken gezamenlijk bestaat dan recht op een vergoeding van eenmaal € 500 per half jaar dat de redelijke termijn is overschreden.

De in aanmerking te nemen termijn is aangevangen op 20 januari 2020, zijnde de datum dat het bezwaarschrift is ontvangen. Nu de rechtbank uitspraak doet op 1 september 2022, is sindsdien twee jaar en acht maanden verstreken. Aangezien de redelijke termijn als uitgangspunt twee jaar bedraagt, is de redelijke termijn met acht maanden overschreden. Er bestaat dus recht op een vergoeding van € 1.000. Dit bedrag komt volledig voor rekening van de inspecteur omdat de overschrijding van acht maanden volledig moet worden toegerekend aan de bezwaarfase. Daarbij is in aanmerking genomen dat de uitspraak op bezwaar is gedaan op 24 februari 2021.