Aflevering 9

Na een bespreking van de veranderingen in de loop der jaren in de eigenwoningregeling, wordt een zevental kritiekpunten van het huidige systeem behandeld. Daarna wordt ingegaan op enige voorgestelde alternatieven. Tot slot wordt aangegeven op welke wijze het huidige stelsel aangepast kan worden om weer een evenwichtige belastingheffing van de eigen woning te realiseren.

Tussen de 15 landen die vóór 1 mei 2004 lid waren van de Europese Unie bestaan aanzienlijke verschillen in de fiscale behandeling van het eigen huis. Nederland blijkt in dubbel opzicht een aparte positie in te nemen. In de eerste plaats wordt alleen in Nederland en Luxemburg een toegerekend inkomen uit het eigen huis belast. En in de tweede plaats is alleen in Nederland de hypotheekrente vrijwel onbeperkt aftrekbaar. De fiscale behandeling van het eigen huis holt de belastinggrondslag in Nederland in toenemende mate uit, waardoor de tarieven bij een gegeven opbrengst hoger moeten zijn dan bij een bredere grondslag. Afschaffing (of vermindering) van de hypotheekrenteaftrek – bijvoorbeeld door de eigen woning over te hevelen van box 1 naar box 3 - is echter alleen geleidelijk te realiseren.

Recentelijk is het wetsvoorstel tot afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB op woningen ingediend. Tevens wordt daarin voorgesteld de resterende OZB-tarieven en de jaarlijkse stijging van die tarieven te maximeren. Deze voorstellen worden door de auteurs van kritisch commentaar voorzien en er wordt gekeken naar alternatieve oplossingen. In dat kader wordt besproken het rapport van de stuurgroep Eenhoorn: Lokale belastingen: meer, beheerst!

De door de Hoge Raad gewezen uitspraak van 22 november 2002, nr. 36.272, BNB 2003/34 – in fiscalibus beter bekend als het FalconsFixed term Agreements for Long term Call OptioNs on existing Securities.-arrest – heeft heel wat stof doen opwaaien en vele ‘pennen’ in beweging gebracht.Zie onder meer: E.B. van der Stok ‘Falcons: duidelijkheid over fiscale behandeling opties?’, WFR 2003/3, mevr. M.A. van der Zande en F. van Horzen ‘Opties op aandelen na het falcons-arrest. Van aanmerkelijk belang naar deelnemingsvrijstelling’, WFR 2003/507, J.J.M. Janssen ‘De fiscale eigenaar van een FALCONS, een analyse van optiearresten’, WFR 2003/1112, M.D. Bosch ‘Het Falcon-arrest’, MBB 2003/24. De discussie in de literatuur richtte zich met name op de vraag in hoeverre de Hoge Raad met het Falcons-arrest het toepassingsbereik van de deelnemingsvrijstelling heeft verruimd.