Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 19-06-2018, ECLI:NL:GHARL:2018:5632, 17/00564 en 17/00565

Belanghebbende woonde in 2009 in Nederland en is eigenaar van verschillende onroerende zaken in binnen- en buitenland. Hij is voorts (middellijk) aandeelhouder van een zeer groot aantal besloten vennootschappen.

Belanghebbende was in 2009 enig aandeelhouder van wat door partijen wordt aangeduid als de [A] Groep (hierna: [A] ). Het belang van belanghebbende in [A] loopt via de Antilliaanse vennootschap [B] N.V. die enig aandeelhoudster is van [A] Holding BV. [A] Holding BV is de moedermaatschappij in een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting waarvan – onder meer – deel uitmaakten de besloten vennootschappen [A] Group, [A] Ontwikkeling, [A] Kantoren, [A] Winkels, [C] Group, [A] Woningen, [A] Ventures, [D] , [A] Monumenten, [E] , [F] , [G] , [H] , [A] Horeca, [I] , [A] Offices, [J] , [K] . De fiscale eenheid [A] Holding BV had in 2009 een balanstotaal van – afgerond – € 107 miljoen en haar personeelskosten bedroegen dat jaar ruim € 1,3 miljoen.

De directeur van [A] was [L] (hierna: [L] ). De Inspecteur heeft in het onderhavige geding een uitspraak van het gerechtshof Amsterdam ingebracht van 4 juli 2017, nrs. 15/00798 tot en met 15/00803, met betrekking tot de aan belanghebbende opgelegde belastingaanslagen IB/PVV 2001 tot en met 2005. In die uitspraak heeft het gerechtshof Amsterdam geciteerd uit zijn uitspraak van 12 september 2013, nr. 11/00854, ECLI:NL:GHAMS:2013:3997, met betrekking tot een aan [L] opgelegde aanslag voor het jaar 2004. Het citaat luidt (waarbij het Hof ‘belanghebbende’ heeft vervangen door: [L] ):

Naar het oordeel van het Hof vond het ‘winstrecht’ aldus zijn oorsprong in de dienst-betrekking van [ [L] ] bij [A] Offices BV. Dat [ [L] ] reeds € 75.000 loon van [A] Offices BV genoot, staat niet aan ’s Hofs oordeel in de weg, te minder nu [ [L] ] zelf heeft verklaard dat dit bedrag in geen verhouding stond tot de door hem geleverde prestaties.

De Inspecteur heeft in hoger beroep een vaststellingsovereenkomst van 16 november 2015 overgelegd, gesloten tussen [L] en belanghebbende, die daarbij mede optrad namens – in die overeenkomst zo genoemde – “[X-vennootschappen]”. De overeenkomst behelst nadere afspraken tussen belanghebbende en [L] in verband met de beëindiging, eind 2004, van de samenwerking tussen belanghebbende/ [A] en [L] . Na het vertrek van [L] in 2004 is zijn positie niet opnieuw opengesteld.

Belanghebbende is de oprichter van een in Liechtenstein gevestigde Anstalt met de naam [M] . De zoon van belanghebbende is aangewezen als beneficial owner van [M] . Dit beneficial ownership was herroepelijk. [M] was in 2009 middellijk aandeelhouder van [N] Holding BV (hierna: [N] ). Belanghebbende had de feitelijke beschikkingsmacht over de aandelen van [N] . [N] had in 2009 een balanstotaal van € ruim € 61 miljoen, haar personeelskosten bedroegen in 2009 ruim € 288.000.

Belanghebbende is enig aandeelhouder van de besloten vennootschap [O] BV (hierna: [O] BV). Deze BV beheert het landgoed [P] te [Q] (hierna: [P] ). De werkzaamheden, rechten en verplichtingen van [O] BV zijn met toepassing van artikel 10.9 van de Wet inkomstenbelasting 2001 (hierna: de Wet IB 2001) aangemerkt als werkzaamheden, rechten en verplichtingen van belanghebbende. De verhouding tussen het privé gebruik en het zakelijke gebruik van [P] is te stellen op 75/25%. Belanghebbende heeft ter zake van de terbeschikkingstelling van [P] geen zogenoemde tbs-balansen opgesteld. Delen van [P] zijn verhuurd aan derden. Op die delen is de tbs-regeling niet van toepassing.

[O] BV heeft met vier vennootschappen, te weten [R] BV, [N] , [S] BV en [A] afzonderlijke huurovereenkomsten gesloten, waarbij [O] BV aan deze vennootschappen kantoorruimte, gelegen aan de [a-straat 1] te [Q] , heeft verhuurd. [R] BV is een dochteronderneming van [O] BV. [S] BV is een vennootschap waarvan belanghebbende eveneens middellijk enig aandeelhouder is. [S] BV had in 2009 een balanstotaal van € 20,7 miljoen, haar personeelskosten bedroegen ongeveer € 68.000.

Belanghebbende heeft een rekening-courantverhouding met [A] , met als saldo ultimo 2009 een zeer hoge debetstand. In 2009 hebben opnames plaatsgevonden tot een bedrag van (per saldo) € 837.389. In 2016 is de schuld in rekening-courant gedaald van ruim € 18,5 miljoen tot ruim € 15 miljoen. Het bedrag van de aflossing in 2016 van ongeveer € 3,4 miljoen is ontstaan door het overnemen door belanghebbende van schulden van [A] aan de ex echtgenote van belanghebbende.

Belanghebbende heeft ook een rekening-courantverhouding met [N] . Ook in die verhouding hebben in 2009 opnames door belanghebbende plaatsgevonden. Daartegenover staat dat belanghebbende op 22 december 2009 een bedrag van € 1.056.659,75 heeft gestort op de rekening-courant met [N] .

Het Bureau Ontnemingswetgeving Openbaar Ministerie (hierna: BOOM) heeft een strafrechtelijk financieel onderzoek (hierna: sfo) ingesteld naar belanghebbende. Hierbij zijn tevens twee medewerkers van de Belastingdienst betrokken geweest, te weten [T] (hierna: [T] ) en [U] (hierna: [U] ).

Bij brief van 18 januari 2010 heeft [T] aan BOOM toestemming verzocht om de onderzoeksgegevens van het sfo te mogen inzien. Daarbij is vermeld dat indien feiten en/of documenten worden aangetroffen in het onderzoeksdossier die van belang kunnen zijn voor de heffing en/of inning van belastingen afzonderlijk schriftelijk zal worden verzocht om de betreffende stukken vrij te geven voor fiscaal gebruik. Op 18 januari 2010 heeft de officier van justitie toestemming verleend voor zover het documentatie betreft uit het sfo.

Bij brief van 19 januari 2010 heeft [T] aan BOOM toestemming verzocht voor fiscaal gebruik van in het dossier opgenomen feiten en/of documenten die van belang kunnen zijn voor de heffing en/of inning van belastingen. Het gaat om documenten en feiten die inzicht geven in de woonplaats van belanghebbende, het door hem genoten inkomen alsmede feiten en documenten die voor de inning van opgelegde aanslagen van belang kunnen zijn. De toestemming is op 19 januari 2010 verleend.

Bij brief van 1 juli 2010 heeft [T] aan BOOM toestemming verzocht voor fiscaal gebruik van enkele aanvullende stukken, te weten de ingediende documenten en de processtukken rondom de klaagschriften van belanghebbende en/of zijn partner ter zake van de inbeslagnames van kunstwerken in [Q] en/of [V] .

Belanghebbende heeft met de Inspecteur overleg gevoerd over de aangiften IB/PVV over onder meer de jaren 2006 tot en met 2008. Belanghebbende heeft om uitstel verzocht voor het indienen van de aangifte IB/PVV over 2009. Bij brief van 20 mei 2010 heeft de Inspecteur uitstel verleend tot 1 mei 2011. Dit betrof een zogeheten becon-uitstel.

Bij brief van 29 april 2011 heeft de toenmalige gemachtigde van belanghebbende opnieuw verzocht om uitstel voor het indienen van de aangifte over 2009 in verband met lopende onderhandelingen over oudere belastingjaren. In hoger beroep is niet langer in geschil dat dit (maatwerk)uitstel – uiteindelijk – aan belanghebbende is verleend tot 31 december 2011. Dit nadere uitstel is behandeld buiten het geautomatiseerde systeem van de Belastingdienst om, en is om die reden ook niet in dat systeem opgenomen.

Omdat het verlenen van het nadere uitstel nog niet was afgerond zijn aan belanghebbende een herinnering en een aanmaning, gestuurd ter zake van de aangifte IB/PVV 2009.

Na het verlopen van de termijn van het maatwerkuitstel op 31 december 2011 is aan belanghebbende een herinnering noch een aanmaning verzonden. Belanghebbende heeft na 31 december 2011 geen nader uitstel gevraagd. Hij heeft de aangifte IB/PVV 2009 niet ingediend.

De compromisbesprekingen tussen belanghebbende en de Inspecteur over de jaren 2006 tot en met 2008 hebben niet geleid tot een vaststellingsovereenkomst en zijn in 2013 gestaakt.

Op 20 februari 2013 is een derdenonderzoek aangekondigd bij [N] en gelieerde vennootschappen. Bij dit onderzoek is informatie verkregen die mede van belang is voor de belastingheffing bij belanghebbende over 2009.

Bij brief van 14 februari 2014 heeft de Inspecteur aan het Centre for Exchange of Intelligence HM Revenue & Customs (hierna: HMRC) in het Verenigd Koninkrijk een verzoek om informatie gericht dat mede betrekking heeft op belanghebbende. Daarin is onder meer geschreven dat “all the usual possibilities of investigation are exhausted”. De vragen die betrekking hebben op belanghebbende laten zich als volgt samenvatten. Gevraagd is of belanghebbende gedurende de jaren 2009 tot en met 2012 enige belastingteruggaven heeft ontvangen, of hij onroerend goed op zijn naam heeft en of hij directeur of eigenaar van enige onderneming is in de periode vanaf 1 januari 2009. Voorts is gevraagd om bankafschriften van een bankrekening van belanghebbende bij Coutts vanaf 2009 met daarbij de vraag of hij andere rekeningen, leningen en dergelijke bij Coutts heeft. Daarnaast is verzocht om een overzicht van alle transacties van belanghebbende met Straight Eight International Ltd. en aan hem gerelateerde ondernemingen vanaf 1 januari 2009. Ook is gevraagd of er enig motorvoertuig op naam van belanghebbende is geregistreerd in de periode vanaf 1 januari 2009. Ten slotte is gevraagd om inzicht in financiële transacties rond het adres [b-street 2] in Londen. Naar aanleiding van dit verzoek heeft de Inspecteur een reactie en stukken ontvangen die behoren tot de stukken van het geding.

Bij brief van 20 juni 2014 heeft [U] aan BOOM, voor zover van belang, het volgende geschreven:

Bij brief van 26 augustus 2015 is aan belanghebbende meegedeeld dat het derdenonderzoek bij [N] en gelieerde vennootschappen is beëindigd.

De Inspecteur heeft met dagtekening 23 januari 2014 ambtshalve een aanslag IB/PVV voor 2009 aan eiser opgelegd naar een geschat belastbaar inkomen uit werk en woning van € 1.000.000 en een geschat belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 79.173.

Op 6 februari 2014 heeft belanghebbende bezwaar gemaakt tegen deze aanslag. In de bezwaarfase heeft belanghebbende ter onderbouwing van zijn bezwaar een fiscaal rapport overgelegd. Dit rapport vermeldt een negatief belastbaar inkomen uit werk en woning van € 441.323 en zowel een belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang als een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van nihil. Het negatieve belastbare inkomen uit werk en woning is als volgt berekend:

In de bezwaarprocedure is een discussie ontstaan over de inzage in het zaaksdossier en over de omvang van de op de zaak betrekking hebbende stukken. In dit verband heeft belanghebbende op 14 augustus 2014 een verzoek om een voorlopige voorziening ingediend bij de Rechtbank. De voorzieningenrechter heeft bij uitspraak van 23 september 2014 het verzoek afgewezen.

De Inspecteur heeft op 31 oktober 2014 uitspraak op bezwaar gedaan.

Bij arrest van het gerechtshof Amsterdam van 13 februari 2018, nummer 23-001628-13, ECLI:NL:GHAMS:2018:448 is aan belanghebbende, ter ontneming van het door hem wederrechtelijk verkregen voordeel, de verplichting opgelegd tot betaling aan de Staat van een totaalbedrag van € 24.493.121,78 (zie ook 2.10 en 2.25).