Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 20-12-2023, ECLI:NL:GHSHE:2023:4252, 22/01144 tot en met 22/01145-GHK

De geheimhoudingskamer stelt voorop dat de inspecteur op grond van artikel 8:42, lid 1, Awb is gehouden de op de zaak betrekking hebbende stukken aan het hof te zenden. Dit artikel strekt ertoe dat de gegevens die van belang zijn voor de beoordeling van het in beroep bestreden besluit aan de rechter – en belanghebbende – beschikbaar worden gesteld. De in die bepaling neergelegde verplichting heeft ten doel te waarborgen dat een geschil over een door de inspecteur genomen besluit wordt beslecht op basis van alle relevante feitelijke gegevens die aan de inspecteur ter beschikking staan, zodat belanghebbende zich daarover kan uitlaten en de rechter daarmee bij zijn beoordeling rekening kan houden.²Het betreft stukken die in de zaak van enig belang kunnen zijn geweest voor de besluitvorming door de inspecteur dan wel die van enig belang kunnen zijn voor de besluitvorming door de belastingrechter.³ Anders gezegd, tot de op grond van artikel 8:42, lid 1, Awb over te leggen stukken behoren alle stukken die de inspecteur ter raadpleging ter beschikking staan of hebben gestaan en die van belang kunnen zijn voor de beslechting van de (nog) bestaande geschilpunten.⁴

De omstandigheid dat een stuk behoort tot op de zaak betrekking hebbende stukken in de zin van artikel 8:42 Awb, brengt in beginsel met zich dat dit stuk in zijn geheel en ongeschoond dient te worden overgelegd.⁵ Het bepaalde in artikel 8:29 Awb biedt echter aan partijen, indien daarvoor gewichtige redenen zijn, de mogelijkheid het overleggen van stukken te weigeren (geheimhouding) of het hof mee te delen dat uitsluitend de hoofdkamer kennis zal mogen nemen van deze stukken (beperkte kennisneming). Ook biedt het bepaalde in artikel 8:29 Awb aan partijen, indien daarvoor gewichtige redenen zijn, de mogelijkheid stukken niet volledig (maar met onleesbaar gemaakte delen) aan de andere partij en de hoofdkamer ter kennis te brengen.

In art. 8:29, lid 5, Awb is bepaald, dat beperkte kennisneming alleen is toegestaan met toestemming van belanghebbende.⁶

Belanghebbende heeft deze toestemming niet verleend, zodat het verzoek van de inspecteur moet worden opgevat als een verzoek om toepassing van geheimhouding.

Beslissend bij de vraag of de inspecteur zich terecht op deze geheimhouding beroept is niet of op de zaak betrekking hebbende stukken of onleesbaar gemaakte delen daarvan en/of bekendmaking van de identiteit van personen, voor de verdediging van belanghebbendes standpunt noodzakelijk of essentieel zijn en ook niet of kennisneming door belanghebbende voor de verdediging van zijn standpunt van belang zou kunnen zijn.⁷Slechts als de door de inspecteur voor geheimhouding aangevoerde redenen aanzienlijk zwaarder wegen dan het belang van belanghebbende bij onbeperkte kennisneming van alle op de zaak betrekking hebbende stukken, is sprake van gewichtige redenen die geheimhouding rechtvaardigen.

De geheimhoudingskamer wijst er nog op dat als de belangenafweging ertoe leidt dat bepaalde gegevens voor belanghebbende geheim dienen te blijven, hieruit voortvloeiende problemen voor belanghebbende in de procedure bij de hoofdkamer moeten worden gecompenseerd. Dit kan bijvoorbeeld tot uitdrukking komen in de bewijslastverdeling.

De belangenafweging moet plaatsvinden in de concrete aan de geheimhoudingskamer voorgelegde zaak en na kennisneming door de geheimhoudingskamer, die de afweging moet maken, van het gehele dossier.

De geheimhoudingskamer stelt voorop, dat als uitgangspunt geldt dat de beoordeling van de vraag of stukken op de zaak betrekking hebben, moet plaatsvinden aan de hand van de ongeschoonde stukken. Immers, als door de belastingrechter geen kennis wordt genomen van de inhoud van de ongeschoonde stukken weet hij niet wat daarin staat en kan hij - in de regel - ook niet beoordelen of de stukken op de zaak betrekking hebben.⁸

In de onderhavige zaken is inhoudelijk van belang wat de rol was van de [land] tussenhoudster en of belanghebbende ten aanzien van de aan de tussenhoudster gedane uitkeringen dividendbelasting had moeten inhouden.

Niet in geschil is dat de stukken waarvan om (gedeeltelijke) geheimhouding is verzocht, de inspecteur ter beschikking staan en dat de inspecteur deze stukken als ‘op de zaak betrekking hebbende stukken’ aan belanghebbende en het hof heeft overgelegd.

De geheimhoudingskamer dient te beoordelen of de stukken van belang kunnen zijn voor de beslechting van de (nog) bestaande geschilpunten.

De geheimhoudingskamer is van oordeel dat de betreffende stukken op de zaak betrekking hebbende stukken zijn. De geheimhoudingskamer komt tot dit oordeel gelet op de kwalificatie die de inspecteur aan de stukken heeft gegeven en gelet op het belang van deze stukken (en de bijbehorende bijlagen) ter beslechting van het inhoudelijke geschil (zie r.o. 3.9).

De inspecteur heeft als gewichtige reden voor geheimhouding ‘het belang van vrijheid en vertrouwelijkheid van juridisch intern beraad van de Belastingdienst’ aangevoerd. Naar het oordeel van de geheimhoudingskamer kan dit een belang zijn dat geheimhouding van op de zaak betrekking hebbende stukken kan rechtvaardigen. Dat is mogelijk anders indien de inhoud van die stukken ook niet aan belanghebbende bekende feitelijke informatie bevat, waardoor het verdedigingsbelang van belanghebbende in het gedrang zou kunnen komen.

De inspecteur heeft als gewichtige reden voor geheimhouding aangevoerd dat de persoonlijke levenssfeer van de personen (ambtenaren) die voorkomen in de stukken dient te worden beschermd. De geheimhoudingskamer is van oordeel dat de gegevens over de personen die voor de beslissing van de hoofdzaak niet direct van belang zijn mogen worden geschoond. In dat geval, en mede gelet op het in het algemeen zwaarwegende belang van de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer, is de geheimhoudingskamer van oordeel dat het belang van de inspecteur bij bescherming van de persoonsgegevens aanzienlijk zwaarder kan wegen dan het belang van belanghebbende bij kennisneming van die gegevens.

In de stukken aangeduid onder (a) (de memo’s) zijn delen geschoond die betrekking hebben op de fiscale analyse van de casus door de inspecteur. Het deel van de memo’s dat betrekking heeft op de feiten (de casus) is in de beroepsfase bij de rechtbank aan belanghebbende verstrekt; het deel van de memo’s dat betrekking heeft op de interne analyse van die feiten is geheimgehouden. De interne analyse bevat een interpretatie van de feiten door de inspecteur (eigen mening). De memo’s zijn gericht op het bepalen van de procespositie van de inspecteur en intern beraad.

Gelet op dat wat hiervóór, bij de bespreking van de gewichtige redenen, is overwogen, acht de geheimhoudingskamer het belang van de inspecteur om vrijelijk zijn gedachten te vormen en intern daarover te overleggen, aanzienlijk zwaarder wegen dan het belang van belanghebbende bij kennisneming van die gegevens. De inspecteur heeft aangevoerd dat openbaarmaking van de geschoonde delen afbreuk zou doen aan de vrijheid van de inspecteur om bij de voorbereiding van een zaak zijn gedachten onbelemmerd te vormen zonder dat de in dat kader te maken afwegingen bij de wederpartij bekend worden. Naar het oordeel van de geheimhoudingskamer is dit een gewichtige reden die geheimhouding van de geschoonde delen van de memo’s rechtvaardigt.

Van het stuk aangeduid onder (b) (het kennisgroepstandpunt) is aan belanghebbende een geschoonde versie verstrekt waarin uitsluitend persoonsgegevens van de betrokken ambtenaren zijn geschoond. De inspecteur heeft als gewichtige reden aangevoerd de bescherming van de privacy van deze ambtenaren.

De geheimhoudingskamer is van oordeel dat het belang bij bescherming van persoonsgegevens en de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer aanzienlijk zwaarder weegt dan het belang dat belanghebbende heeft bij kennisneming van deze gegevens. De kenbaarheid van deze gegevens is ook niet direct van belang voor de beslissing in de hoofdzaken. De geheimhoudingskamer is van oordeel dat voor deze gegevens sprake is van gewichtige redenen die geheimhouding rechtvaardigen. Hierbij heeft de geheimhoudingskamer in aanmerking genomen dat duidelijk is op welke plek namen en overige persoonsgegevens zijn geschoond, zodat belanghebbende er niet in wordt gehinderd bij de behandeling van de hoofdzaak alsnog gericht haar (processuele) standpunt te bepalen. Belanghebbende heeft weliswaar geen kennis kunnen nemen van de namen van de betrokken ambtenaren, maar wel van de rol die zij hadden binnen de kennisgroep Dividendbelasting, zodat zij gericht haar standpunt kan bepalen. De geheimhouding van de persoonsgegevens van de betrokken ambtenaren is dus gerechtvaardigd op grond van een gewichtige reden.

Van de stukken aangeduid onder (d) (twee verslagen intern overleg) is geen geschoonde versie aan belanghebbende verstrekt; de stukken zijn geheel geheim gehouden. Deze stukken zijn een weergave van twee intercollegiale overleggen waarin is gediscussieerd over de bij belanghebbende aan de orde zijnde fiscale problematiek, waarbij zowel juridisch-technische als strategische aspecten aan de orde zijn gesteld.

Gelet op dat wat hiervóór, bij de bespreking van de gewichtige redenen, is overwogen, acht de geheimhoudingskamer het belang van de inspecteur om vrijelijk zijn gedachten te vormen en intern daarover te overleggen, aanzienlijk zwaarder wegen dan het belang van belanghebbende bij kennisneming van die gegevens. De inspecteur heeft aangevoerd dat openbaarmaking van de geschoonde stukken afbreuk zou doen aan de vrijheid van de inspecteur om bij de voorbereiding van een zaak zijn gedachten onbelemmerd te vormen zonder dat de in dat kader te maken afwegingen bij de wederpartij bekend worden. Naar het oordeel van de geheimhoudingskamer is dit een gewichtige reden die geheimhouding rechtvaardigt.

Voor zover belanghebbende stelt dat uit artikel 41 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie voor de inspecteur de verplichting zou voortvloeien alle stukken alleen ongeschoond te overleggen faalt deze stelling:

Uit dat wat hiervoor is overwogen, volgt dat het verzoek van de inspecteur om geheimhouding van de geschoonde passages is gerechtvaardigd.

Voor zover belanghebbende heeft gesteld dat er overigens nog op de zaak betrekking hebbende stukken zijn die niet zijn overgelegd heeft belanghebbende onvoldoende gemotiveerd gesteld welke stukken dat zouden zijn, zodat de geheimhoudingskamer geen aanknopingspunten heeft om te beoordelen welke stukken alsnog zouden moeten worden overgelegd.