Hoge Raad, 03-10-2014, ECLI:NL:HR:2014:2874, 13/05930

Op 25 maart 2008 is belanghebbende te [Q], Libanon, gehuwd met [D] (hierna: de echtgenote). Bij het sluiten van het huwelijk is een ‘mahr’ overeengekomen die onder meer voorziet in een ‘delayed dowry’ van 200 Engelse gouden ponden.

Op 1 oktober 2009 heeft het Soennitische Religieuze Hof te Beiroet, Libanon, de echtscheiding tussen belanghebbende en de echtgenote bevestigd. De Engelse vertaling van het vonnis vermeldt dat door belanghebbende aan de echtgenote een bedrag is betaald van 42.000 Amerikaanse dollars, hetgeen het equivalent is van de waarde van de ‘delayed dowry’. Het bedrag is in 2009 betaald.

In zijn aangifte inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen voor het jaar 2009 heeft belanghebbende een bedrag van € 28.800, zijnde de tegenwaarde van het hiervoor in 2.1.2 vermelde bedrag in Amerikaanse dollars, in aftrek gebracht als “betaalde alimentatie afkoopsom”.

Het Hof heeft aannemelijk geacht dat de tussen belanghebbende en de echtgenote overeengekomen ‘delayed dowry’ tot doel heeft bij te dragen in de kosten van levensonderhoud van de echtgenote na de beëindiging van het huwelijk. Volgens het Hof heeft belanghebbende dit geloofwaardig toegelicht en verklaard, en heeft de Inspecteur erkend dat de omvang van het bedrag aan het aannemen van een onderhoudsverplichting niet in de weg staat. De omstandigheid dat de verschuldigdheid al bij het aangaan van het huwelijk is overeengekomen staat daaraan evenmin in de weg, aldus nog steeds het Hof, aangezien de mogelijkheid zeer reëel is dat de echtgenote behoefte heeft aan een voorziening voor haar levensonderhoud bij beëindiging van het huwelijk, of dat nu door echtscheiding of door overlijden van de man is.

Voorts heeft het Hof aannemelijk geacht dat de onderhavige eenmalige betaling ter voorziening in het levensonderhoud in de plaats komt van periodieke uitkeringen en/of verstrekkingen, aangezien de voorziening in het levensonderhoud bij uitstek vraagt om periodieke uitkeringen en/of verstrekkingen. Op die grond heeft het Hof de onderhavige betaling aangemerkt als een afkoopsom van periodieke uitkeringen en verstrekkingen als bedoeld in artikel 6.3, lid 1, aanhef en letter a, Wet IB 2001.

Het middel, dat zich richt tegen de hiervoor in 2.3.2 weergegeven oordelen van het Hof, slaagt.

Als onderhoudsverplichting in de zin van artikel 6.3, lid 1, aanhef en letter b, Wet IB 2001 wordt slechts aangemerkt de aan een gewezen echtgenoot betaalde afkoopsom van periodieke uitkeringen en verstrekkingen die zijn verschuldigd op grond van een rechtstreeks uit het familierecht voortvloeiende verplichting. Om te kunnen spreken van een afkoopsom is vereist dat de gewezen echtgenoot een aanspraak op zodanige uitkeringen of verstrekkingen had, die aanspraak heeft prijsgegeven en daartegenover recht heeft gekregen op een door de belastingplichtige te verrichten vervangende betaling of andere kapitaalsuitgave (vgl. HR 5 april 1978, nr. 18571, BNB 1978/113, en HR 19 september 2003, nr. 38315, ECLI:NL:HR:2003:AK8291, BNB 2003/371).

Het Hof heeft niets vastgesteld met betrekking tot de vraag of de gewezen echtgenote, als belanghebbende geen ‘delayed dowry’ had toegezegd, na de ontbinding van het huwelijk tegenover belanghebbende een rechtstreeks uit het familierecht voortvloeiende aanspraak zou hebben gehad op periodieke uitkeringen of verstrekkingen. ’s Hofs in 2.3.2 vermelde oordeel dat een voorziening in het levensonderhoud bij uitstek vraagt om periodieke uitkeringen kan niet worden aangemerkt als een vaststelling met betrekking tot deze vraag.

Daardoor heeft het Hof het hiervoor in 2.4.2 overwogene miskend, dan wel - indien het van een juiste rechtsopvatting is uitgegaan - zijn uitspraak onvoldoende gemotiveerd.

s Hofs uitspraak kan daarom niet in stand blijven. De Hoge Raad kan de zaak afdoen. Uit de stukken van het geding blijkt dat belanghebbende heeft erkend dat geen sprake is van het prijsgeven van een recht op periodieke uitkeringen door zijn (gewezen) echtgenote. Naar de Hoge Raad begrijpt is naar het oordeel van belanghebbende evenmin sprake van het prijsgeven van een recht op periodieke verstrekkingen. Dit - door de Staatssecretaris eveneens ingenomen - standpunt geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting. Gelet op het hiervoor in 2.4.2 overwogene moet daarom worden aangenomen dat geen sprake is van een afkoopsom als bedoeld in artikel 6.3, lid 1, letter b, Wet IB 2001. Het door belanghebbende als ‘delayed dowry’ betaalde bedrag is als gevolg daarvan niet aftrekbaar op de voet van die bepaling.