Hoge Raad, 12-12-2014, ECLI:NL:HR:2014:3568, 10/01243

Het Hof heeft in dit kader voorts geoordeeld dat de door de Inspecteur aangevoerde omstandigheid dat de dieselmotor – op enig moment – rechtstreeks is gebracht naar de geadresseerde, niet meebrengt dat de douane op enig moment geen toegang meer zou hebben gehad tot het goed.

Middel I voor het overige richt zich tegen het hiervoor in 2.2.1 vermelde oordeel van het Hof met het betoog dat de omstandigheid dat de rechtstreekse aflevering bij een geadresseerde die niet de status heeft van toegelaten geadresseerde in de zin van artikel 406, lid 1, van de Uitvoeringsverordening Communautair douanewetboek (hierna: de UCDW), moet leiden tot het aannemen van een onttrekking aan het douanetoezicht in de zin van artikel 203, lid 1, van het CDW. In de hiervoor in onderdeel 1 vermelde reactie op het arrest X heeft de Staatssecretaris voorts gewezen op punt 37 in samenhang gelezen met punt 35 van het arrest X, waar is overwogen dat ook in het geval dat een goed na het verstrijken van de voorgeschreven vervoerstermijn wordt aangebracht bij het kantoor van bestemming, de rechter niettemin dient uit te sluiten dat artikel 203, lid 1, van het CDW van toepassing is. In dit verband betoogt middel I - onder verwijzing naar onder meer het arrest van het Hof van Justitie van 11 juni 2002, Liberexim B.V., C-371/99, ECLI:EU:C:2002:433, BNB 2003/158, punt 56 - dat het zonder tussenkomst van de douane rechtstreeks afleveren van de goederen bij en het feitelijk ter beschikking stellen van de goederen aan de geadresseerde, niet anders kan betekenen dan dat die goederen in het handelsverkeer of het economische circuit van de Europese Unie zijn gebracht.

Middel II is gericht tegen het oordeel van het Hof dat in het onderhavige geval is voldaan aan alle voorwaarden die in artikel 859, aanhef en onder 2, van de UCDW zijn gesteld om een en ander te beschouwen als een verzuim zonder werkelijke gevolgen voor de juiste werking van de douaneregeling douanevervoer als bedoeld in artikel 204, lid 1, van het CDW, met als gevolg dat in het onderhavige geval voor de dieselmotor geen douaneschuld is ontstaan. Het middel betoogt dat dit oordeel blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting dan wel onvoldoende is gemotiveerd, omdat uit de door het Hof in onderdeel 5.1.5 van zijn uitspraak vermelde feiten en omstandigheden niet volgt dat sprake is geweest van het binnen een redelijke termijn aanbrengen van de goederen bij het kantoor van bestemming, en evenmin daaruit volgt dat het verzuim geen poging tot onttrekking inhield, noch sprake is geweest van duidelijke nalatigheid.

Artikel 859 van de UCDW, in samenhang gelezen met artikel 860 daarvan, behelst een uitputtende regeling inzake verzuimen die ingevolge artikel 204, lid 1, letter a, van de UCDW worden beschouwd als verzuimen zonder werkelijke gevolgen voor de juiste werking van de tijdelijke opslag of betrokken douaneregeling. In dit verband heeft het Hof van Justitie in het arrest X (punt 41) geoordeeld dat het aan de verwijzende rechter staat om de in het kader van de toepassing van de artikelen 356, lid 3, en 859, punt 2, letter c, van de UCDW door de betrokkene aangevoerde rechtvaardigingen te beoordelen ter beantwoording van de vraag of de goederen binnen een redelijke termijn bij het kantoor van bestemming zijn aangebracht. Dit geldt ook voor de rechtvaardigingen die de betrokkene aanvoert met betrekking tot de toepassing van de andere voorwaarden die in artikel 859 van de UCDW zijn gesteld, zoals de voorwaarde dat het verzuim geen poging tot onttrekking van de goederen aan het douanetoezicht inhield en evenmin een duidelijke nalatigheid van de zijde van de belanghebbende inhoudt.

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 14 maart 2001, nr. 35960, ECLI:NL:HR:2001:AB0506, BNB 2001/206, geoordeeld dat artikel 204 van het CDW niet van toepassing is met betrekking tot de heffing van omzetbelasting bij invoer, zodat het niet voldoen aan formele verplichtingen die aan de douaneregeling extern douanevervoer zijn verbonden, niet is aan te merken als onttrekken in de zin van artikel 18, lid 1, letter c, van de Wet op omzetbelasting 1968 (hierna: de Wet OB).

Gelet op de hiervoor in onderdeel 1 omschreven verklaring voor recht van het Hof van Justitie naar aanleiding van de tweede vraag die de Hoge Raad heeft gesteld, handhaaft de Hoge Raad niet langer de hiervoor in 2.4.1 omschreven rechtsopvatting.

De Hoge Raad overweegt daarbij nog het volgende. Het hiervoor in 2.4.2 overwogene zou in beginsel grond kunnen vormen voor het met toepassing van artikel 22 van de Wet OB en met inachtneming van de in artikel 221, leden 3 en 4, van het CDW bedoelde termijn navorderen van omzetbelasting. Dan rijst evenwel de vraag of uitoefening van die bevoegdheid wordt beperkt door het algemene beginsel van rechtszekerheid. Die vraag moet bevestigend worden beantwoord. De rechten van belastingplichtigen die zijn verworven door te handelen overeenkomstig de door de nationale rechter in hoogste instantie gewezen jurisprudentie kunnen niet met terugwerkende kracht worden ontnomen indien nadien blijkt - zoals in het onderhavige geval - dat die jurisprudentie in strijd is met een Europese richtlijn. Uit het Unierecht volgt niet iets anders, aangezien een dergelijke richtlijn niet rechtstreeks ten nadele van de justitiabele kan werken (vergelijk voor dit een en ander Hoge Raad 14 december 2012, nr. 10/04489, ECLI:NL:HR:2012:BU7264, BNB 2013/75, onderdeel 3.5).