Rechtbank Noord-Holland, 19-08-2019, ECLI:NL:RBNHO:2019:7040, AWB - 18 _ 2177

1. Eiser, geboren op [A GEBOORTEDATUM] is gehuwd met mevrouw [A] . Ter zake van het vermogen in box 3 is bij eiser in 2015 een forfaitair rendement van vier percent van € 3.600 oftewel € 144 in aanmerking genomen. De belasting hierover bedraagt € 43. Er is geen belastingrente in rekening gebracht. De bij de echtgenote van eiser in aanmerking genomen belasting ter zake van de vermogensrendementsheffing bedraagt € 5.533.

2. De daadwerkelijk in 2015 totaal ontvangen rente ter zake van de spaartegoeden bedraagt volgens de bij verweerder bekende gegevens € 2.189 + € 885 (ten name van de echtgenote) = € 3.174.

3. Ter zake van het vermogen in box 3 is bij eiser in 2016 een forfaitair rendement van vier percent van € 3.450 oftewel € 138 in aanmerking genomen. De belasting hierover bedraagt € 41. Er is geen belastingrente in rekening gebracht. De bij de echtgenote van eiser in aanmerking genomen belasting ter zake van de vermogensrendementsheffing bedraagt € 5.080.

4. De daadwerkelijk in 2016 totaal ontvangen rente ter zake van de spaartegoeden bedraagt volgens de bij de verweerder bekende gegevens € 1.970 + € 738 (ten name van de echtgenote) = € 2.708.

5. Daarnaast is in 2015 en 2016 een forfaitair rendement ter zake van onroerend goed bij de vermogensrendementsheffing in aanmerking genomen. Het onroerend goed waarop de vermogensrendementsheffing van toepassing is, betreft het pand [A PAND] (2015 en 2016). Van een eventuele huuropbrengst is niets bekend. De woning is in eigen gebruik als uitvalsbasis voor het verlenen van mantelzorg. De waarde vastgesteld overeenkomstig de Wet waardering onroerende zaken is tussen partijen niet in geschil en staat onherroepelijk vast.

6. Op 31 maart 2016 heeft eiser de papieren aangifte ib/pvv voor het jaar 2015 ingediend. Het aangegeven verzamelinkomen bedraagt € 122.936 en bestaat uit een inkomen in box 1 van € 122.936. In box 3 is wel een vermogen vermeld van € 450.998. Hiervan heeft eiser echter niets toegerekend aan zichzelf.

7. Verweerder heeft ten aanzien van eiser een voorlopige aanslag vastgesteld met een teruggave, gebaseerd op de (eerste) aangifte van 31 maart 2016, nu geen sprake is van een inkomen in box 3.

8. Op 11 augustus 2017 is door verweerder een “tweede aangifte” inkomstenbelasting 2015 ontvangen. Hierin zijn dezelfde elementen opgenomen als in de eerste aangifte, echter is van de grondslag in box 3 nu € 3.600 toegerekend aan eiser. Het nu aangegeven verzamelinkomen bedraagt € 123.080. Dit betreft € 122.936 box 1 inkomen en € 144 (4% van € 3.600) box 3 inkomen.

9. De definitieve aanslag ib/pvv 2015 is vastgesteld met dagtekening

15 september 2017. Het verzamelinkomen is overeenkomstig de “tweede aangifte” vastgesteld op € 123.080.

10. Op 30 maart 2017 heeft eiser de papieren aangifte inkomstenbelasting voor het jaar 2016 ingediend. Het aangegeven verzamelinkomen bedraagt € 124.672 en bestaat uit een inkomen in box 1 van € 124.534. In box 3 is een vermogen vermeld van € 475.699. Hiervan heeft eiser echter een bedrag van € 3.450 toegerekend aan zichzelf. Hetgeen resulteert in een voordeel van € 138 (4 % van € 3.450). Daarover is ter zake van de vermogensrendementsheffing een bedrag van € 41 geheven.

11. De definitieve aanslag inkomstenbelasting 2016 is vastgesteld met dagtekening

1. Is de verdeling van het belastbaar inkomen box 3 op de juiste wijze vastgesteld (2015)?

2. Is het niet beschikbaar stellen van een rekentool voor de verdeling van de grondslag van de vermogensrendementsheffing verwijtbaar (2015)?

3. Is terecht de toepassing van artikel 9.4 Wet inkomstenbelasting 2001 (hierna: Wet IB 2001) achterwege gelaten (2015)?

4. Is de vermogensrendementsheffing zoals vastgelegd in artikel 5.2, eerste lid van de Wet IB 2001 op spaarsaldi en overige beleggingen ten aanzien van het individu redelijk, rechtvaardig en proportioneel (2015 en 2016)?

5. Is ter zake van de heffing in box 3 sprake van een, naar de rechtbank begrijpt, buitensporige last (2015 en 2016)?

6. Dient de heffing in box 3 te worden beperkt tot een heffing over het werkelijk rendement (2015 en 2016)?

7. Is de juiste waarde van de tweede woning voor de rendementsgrondslag gehanteerd (2015 en 2016)?

8. Is terecht belastingrente berekend (2015)?

13. Eiser heeft zich – zakelijk weergegeven – op het standpunt gesteld dat:

- de toerekening box 3 onjuist heeft plaatsgevonden;

- - het huidige stelsel van belastingheffing in box 3 onredelijk, onrechtvaardig en disproportioneel is;

- - de wijze van belastingheffing onrechtvaardig is omdat uitgegaan wordt van vier percent rendement bij een werkelijk rendement dat lager is;

- - met betrekking tot de heffing in box 3 sprake is van een buitensporige last;

- - de waarde van de tweede woning voor een te hoog bedrag in aanmerking wordt genomen;

- artikel 9.4 Wet IB 2001 toepassing vindt;

- - het in strijd met het gelijkheidsbeginsel is dat een rekentool box 3 ontbreekt bij de papieren aangifte, en

- ten onrechte belastingrente in aanmerking wordt genomen.

Desgevraagd handhaaft eiser al zijn stellingen.

14. Verweerder heeft de standpunten van eiser gemotiveerd weersproken en concludeert tot ongegrondverklaring van het beroep.

15. Voor het overige verwijst de rechtbank naar de gedingstukken.

16. Voor zover eiser zich op het standpunt heeft gesteld dat de wijze waarop verweerder aanvankelijk het vermogen van box 3 over eiser en zijn echtgenote heeft verdeeld in strijd is met de wet, in het bijzonder de in artikel 2.17, lid vier, Wet IB 2001 toegestane vrije verdeling, passeert de rechtbank dat standpunt. De bij de aanslagen over het jaar 2015 van eiser en zijn echtgenote gehanteerde verdeling is overeenkomstig de “tweede aangifte” van eiser en zijn echtgenote. Desgevraagd heeft eiser aangegeven dat zijn belang bij dit geschilpunt samenhangt met het hierdoor niet van toepassing zijn van de aanslaggrens als bedoeld in artikel 9.4 Wet IB 2001. De rechtbank zal dit geschilpunt hierna beoordelen.

17. Eiser en zijn echtgenote doen aangifte door middel van een papieren aangifte. Tot en met het jaar 2014 heeft verweerder aan belastingplichtigen een als rekentool omschreven hulp aangereikt om een optimale verdeling van de rendementsgrondslag te bereiken. Met ingang van de aangifte ib/pvv 2015 is deze faciliteit als onderdeel van het op papier aangifte doen niet meer beschikbaar. Eiser stelt dat sprake is van handelen in strijd met het gelijkheidsbeginsel van verweerder dan wel van de staatssecretaris van Financiën, aangezien het maken van een evenwichtige verdeling bij het doen van een papieren aangifte door de afschaffing van de rekentool een disproportionele inspanning vergt in vergelijking met het digitaal doen van aangifte. Verweerder heeft dat gemotiveerd bestreden.

De rechtbank is van oordeel dat het niet langer verstrekken van dit hulpmiddel, louter bij het doen van aangifte op papier, niet als onrechtmatig kan worden geduid. Het staat verweerder vrij deze onverplichte service te beëindigen. Een verschillende behandeling van belastingplichtigen levert dit niet op, aangezien het iedere belastingplichtige nog steeds vrij staat te kiezen tussen de papieren en de digitale aangifte. Een belastingplichtige voor wie de beschikbaarheid van de rekentool essentieel is kan op digitale wijze aangifte doen waarbij wel een rekenhulp aanwezig is. Daarnaast is het mogelijk met behulp van een rekenmachine of informatie die beschikbaar is op Internet zelf de optimale verdeling van de rendementsgrondslag tussen eiser en zijn echtgenote te berekenen.

18. Eiser heeft zich voorts op het standpunt gesteld dat in 2015 ten onrechte een bedrag van € 43 aan belasting is geheven. Hij verwijst daartoe in algemene zin naar artikel 9.4 Wet IB 2001. Verweerder heeft dat gemotiveerd weersproken en gewezen op het bepaalde in dezelfde bepaling, in het bijzonder het eerste lid, letter b in verbinding met het vijfde lid. Nu eiser aangifte heeft gedaan binnen de bij ministeriële regeling gestelde termijn blijft heffing slechts achterwege indien het bedrag niet meer dan € 14 bedraagt. Die situatie doet zich te dezen niet voor. Voorts is de aanslag niet opgelegd overeenkomstig de oorspronkelijk ingediende aangifte ten gevolge van de correctie van het in box 3 bij eiser in de belastingheffing te betrekken vermogen. Voorts heeft eiser tijdens de mondelinge behandeling van het beroep erkend dat hij bewust in zijn (eerste) aangifte en in die van zijn echtgenote het in box 3 te belasten vermogen op nihil heeft gesteld. Dat in de wetenschap dat dit niet juist is. Hij heeft daartoe aangevoerd dat hij dit heeft gedaan omdat hij niet de beschikking heeft gehad over de rekentool (vergelijk 17 hiervoor). De rechtbank is van oordeel dat de gevolgen van zijn handelwijze, het niet van toepassing zijn van de aanslaggrens van € 43 van artikel 9.4 Wet IB 2001, voor rekening van eiser komen nu die louter door het eigen handelen van eiser worden veroorzaakt. De rechtbank onderschrijft de juistheid van de wetsuitleg van verweerder en maakt die tot de hare. Er is geen wettelijke mogelijkheid aan eiser de ‘belastingkorting’ van € 43 (tekst 2015) te verlenen.

19. De rechtbank zal in de eerste plaats de vraag beantwoorden of op regelniveau, dat wil zeggen het huidige stelsel van box 3, de belastingheffing onredelijk, onrechtvaardig en disproportioneel is. Aansluitend zal de rechtbank ingaan op de vraag of het wettelijk veronderstelde rendement van vier percent als onrechtvaardig moet worden beschouwd. Ten slotte zal de rechtbank antwoord geven op de vraag of ten aanzien van eiser sprake is van een buitensporige last. De overige geschilpunten komen daarna aan de orde.

20. Volgens vaste rechtspraak van het EHRM is belastingheffing te beschouwen als regulering van eigendom in de zin van artikel 1 van het Eerste Protocol bij het EVRM (hierna: EP) en dient elke inbreuk door de Staat op het ongestoorde genot van eigendom in overeenstemming met het nationale recht te zijn en een legitiem doel in het algemeen belang na te streven. Een inbreuk is slechts toegestaan indien er een redelijke mate van evenredigheid bestaat tussen de gebruikte middelen en het doel dat ermee wordt nagestreefd. Dit vereist een redelijke verhouding ("fair balance") tussen voormeld algemeen belang en de bescherming van individuele rechten. Van een dergelijke redelijke verhouding is geen sprake indien de betrokken persoon wordt getroffen door een individuele en buitensporige last. Waar het gaat om de beoordeling van wat in het algemeen belang is en de keuze van de middelen om dit belang te dienen, komt de wetgever een ruime beoordelingsvrijheid toe. Een keuze van de wetgever binnen die beoordelingsvrijheid kan voor een belastingplichtige alleen dan leiden tot een individuele en buitensporige last indien en voor zover deze last zich in zijn geval sterker laat voelen dan in het algemeen (vergelijk Hoge Raad 6 april 2018, ECLI:NL:HR:2018:511).