Rechtbank Noord-Nederland, 17-04-2018, ECLI:NL:RBNNE:2018:1379, AWB - LEE 16 _ 357 en 16_358

1.1.

De echtgenoot van eiseres, [echtgenoot] , is op [datum] 2014 overleden en op [datum] 2014 begraven op de algemene begraafplaats in [woonplaats] .

1.2.

Verweerder heeft aan eiseres met dagtekening 27 januari 2015 twee aanslagen Begraafrechten opgelegd. Deze aanslagen bevatten de volgende omschrijving:

1.3.

Eiseres heeft op 7 februari 2015 bezwaar tegen de bij 1.2 vermelde aanslagen aangetekend, met als reden dat: “de rekenkundige onderbouwing van deze aanslagbedragen (c.q. tarieven) ontbreken en omdat ze mij extreem hoog voorkomen in vergelijking met andere begraafplaatsen. Ik verzoek u mij de volgende zaken toe te sturen om te kunnen controleren of de gemeente niet meer dan “kostendekkend” werkt, c.q. zich houdt aan art. 229b van de gemeentewet e.a. wetgeving:a. de transparante begroting van kosten terzake en van de baten terzake van 2014 van de begraaflegesprodukten, met een rekenkundige onderbouwing van ieder tarief. (Kosten ter zake zijn de kosten die door de gezamenlijke grafaanvragers van 2014 werken veroorzaakt.)b. kopieën van de programma-begroting die betrekking hebben op de begraafkosten.c. opgave van het aantal graven dat per 1 januari 2014 voor rekening van de gemeente kwam.d. een begroting van de kosten van onderhoud en beheer van de graven die voor rekening van de gemeente kwamen in 2014.”.Daarnaast stelt eiseres nog een aantal concrete vragen.

1.4.

Met dagtekening 22 december 2015 heeft verweerder uitspraken op bezwaar gedaan, en eiseres’ bezwaren ongegrond verklaard. In de uitspraken op bezwaar beantwoordt verweerder de door eiseres gestelde vragen en verwijst hij met betrekking tot de hoogte van de leges naar de Verordening op de heffing en de invordering van lijkbezorgingsrechten 2014 (de Verordening) en de bijbehorende tarieventabel (de Tarieventabel). Op basis van de volgende tabel wordt geconcludeerd dat de geraamde baten de geraamde kosten niet overschrijden:

1.5.

Als bijlage bij het verweerschrift heeft verweerder, om “naar vermogen te reageren op de geuite twijfels naar de aard en de verdeling van de kosten” een overzicht overgelegd van “Product 130 Begraafplaatsen” (hierna: de grootboekspecificatie). In dit overzicht wordt een specificatie gegeven van de posten: begraafplaatsen algemeen, begraafplaatsen administratie, grafdelven/controle/begeleiding begravingen en de zes begraafplaatsen ( [begraafplaatsen] ). Als saldo van de baten en lasten is opgenomen een bedrag van € 71.440. Vervolgens wordt onder deze specificatie van de posten de aansluiting met de Begroting 2014 gemaakt.

1.6.

Bij besluit van 3 november 2009 heeft de gemeenteraad ingestemd met een voorstel tot wijziging van de berekening van de tarieven voor de verschillende componenten van kosten van begraafplaatsen. Daarnaast is ingestemd met een bijdrage uit de algemene middelen van € 70.000 voor het beheer en onderhoud van de begraafplaatsen in de gemeente. Het bedrag van € 70.000 wordt jaarlijks met het inflatiepercentage verhoogd.

1.7.

De raad van de gemeente Dantumadiel heeft op 17 december 2013 de Verordening vastgesteld. De gemeenteraad heeft op 17 december 2013 de Tarieventabel behorende bij de Verordening voor het jaar 2014 gewijzigd. Volgens artikel 2 van de Verordening worden rechten geheven voor het gebruik van de begraafplaats en voor het door de gemeente verlenen van diensten in verband met de begraafplaats. De rechten worden volgens artikel 4 van de Verordening geheven naar de maatstaven en tarieven, opgenomen in de bij de Verordening behorende Tarieventabel.

1.8.

De bij 1.2 vermelde aanslagen zijn vastgesteld conform de in de Tarieventabel genoemde bedragen. Geschil en beoordeling

2. In geschil is het antwoord op de vraag of de aanslagen begraafrechten terecht zijn opgelegd. Het geschil spitst zich toe op de vraag of de zogeheten opbrengstlimiet als bedoeld in artikel 229b, eerste lid, van de Gemeentewet is overschreden.

3. Eiseres heeft gesteld dat sprake is van overschrijding van de opbrengstlimiet. Daartoe heeft zij aangevoerd dat onvoldoende inzicht bestaat in de begrote baten en lasten die ten grondslag liggen aan de tariefstellingen. Voldoende inzicht in de tarieven ontbreekt, voldoende inzicht in het batenbedrag ontbreekt, voldoende inzicht in de belangrijkste kostenposten ontbreekt en een verdeelsleutel voor kosten van onderhoud en beheer ontbreekt volgens eiseres. De begroting van baten en lasten inzake de begraafrechten is volgens eiseres onoverzichtelijk en niet transparant, zodat niet is na te gaan of de gemeente binnen de zogenoemde opbrengstlimiet blijft.

4. Verweerder heeft gesteld dat hij met hetgeen is overgelegd voldoende inzicht heeft verschaft en dat de opbrengstlimiet niet wordt overschreden. Verweerder heeft hiertoe aangevoerd dat de enige wettelijke raming in de begroting staat en dat de gemeente de begrotingsposten heeft overgelegd die ze meeneemt in de ramingen. Hiermee bestaat volgens verweerder inzicht in de ramingen omdat er geen andere is.

5. Ingevolge artikel 229b van de Gemeentewet worden de tarieven van rechten als bedoeld in artikel 229, eerste lid, onder a en b, van die wet (waaronder de onderhavige lijkbezorgingsrechten) zodanig vastgesteld dat de geraamde baten van de rechten niet uitgaan boven de geraamde lasten ter zaken (opbrengstlimiet).

6. Bij de beoordeling van het geschil zijn de regels rond stelplicht en bewijslast van belang zoals deze door de Hoge Raad zijn vastgesteld in (onder andere) zijn arresten van 4 april 2014, nr. 12/02475, ECLI:NL:HR:2014:777 en 18 april 2014, nr. 13/00469, ECLI:NL:HR:2014:938. Die regels omtrent de bewijslastverdeling kunnen als volgt kort worden samengevat. Indien een belanghebbende overschrijding van de opbrengstlimiet aan de orde stelt, ligt het op de weg van de heffingsambtenaar inzicht te geven in de raming van baten en lasten welke in de begroting zijn opgenomen. Hierbij hoeft niet ten aanzien van alle in de begroting opgenomen posten zekerheid of een volledig inzicht te bestaan. Van de heffingsambtenaar mag niet worden verwacht dat hij van alle in de verordening en de bijbehorende tarieventabel genoemde diensten afzonderlijk en op controleerbare wijze vastlegt hoe de kosten ter zake daarvan zijn geraamd. Omdat de bewijslast van de feiten die overschrijding van de opbrengstlimiet onderbouwen op belanghebbende rust, dient hij, nadat de gemeente aldus inzicht heeft verschaft, voldoende gemotiveerd te stellen waarom naar haar oordeel ten aanzien van een of meer bepaalde posten in de raming redelijke twijfel bestaat of sprake is van een ‘last ter zake’. Vervolgens dient de heffingsambtenaar nadere inlichtingen te verschaffen. Aan die inlichtingen mag geen zwaardere eis worden gesteld dan dat deze functionaris naar vermogen – dat wil zeggen in de mate waarin hij daartoe in de gegeven omstandigheden in redelijkheid in staat is – duidelijk maakt op grond waarvan hij de stellingen van belanghebbende betwist, en waarom dus naar zijn oordeel de door belanghebbende opgeworpen twijfel ongegrond is.

7. Verweerder heeft ter zitting het standpunt ingenomen dat het ingevolge artikel 189 en 191 van de Gemeentewet voldoende is dat de gemeenteraad de ramingen in de begroting heeft vastgesteld. Het is in de visie van verweerder niet aan de belastingrechter om het door de gemeentelijke wetgever verschafte budget te betwijfelen en nader inzicht hoeft daarom niet te worden verschaft. De rechtbank volgt verweerder niet in deze stelling. Het is immers niet uitgesloten dat een door de gemeenteraad vastgestelde begroting in strijd is met het bepaalde in artikel 229b van de Gemeentewet. Naar het oordeel van de rechtbank dienen de ramingen volgens die begroting daarom alsnog aan de voorwaarden van dit artikel worden getoetst. Een andere uitleg zou artikel 229b van de Gemeentewet tot een overbodige bepaling maken, hetgeen niet de bedoeling van de wetgever kan zijn geweest.

8. Uit de bij 6. vermelde jurisprudentie volgt dat het op de weg van verweerder ligt inzicht te verschaffen in de begroting. Verweerder heeft, net als in het hoger beroep met betrekking tot de aanslag lijkbezorgingsrechten 2013 van de gemeente Dantumadiel (Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 1 maart 2016, nr. 15/00082, ECLI:NL:GHARL:2016:1539), thans in beroep de grootboekspecificatie overgelegd. Het Hof was van oordeel dat verweerder hiermee voldoende inzicht heeft verstrekt in de raming van baten en lasten, onder verwijzing naar rechtsoverweging 3.4.1 van het arrest van de Hoge Raad van 18 april 2014. De rechtbank ziet geen reden om hiervan af te wijken.

9. Vervolgens ligt het op de weg van eiseres, op wie de bewijslast ten aanzien van de limietoverschrijding berust, gemotiveerd te stellen waarom naar haar oordeel ten aanzien van een of meer bepaalde posten in de raming redelijke twijfel bestaat of sprake is van een last ter zake. Eiseres heeft in dit verband aangevoerd dat geen enkel inzicht bestaat in de vaststelling van de in de begroting opgenomen post “vaste kosten bedrijfsvoering” van € 173.357 (na wijziging € 167.220). Deze post bestaat volgens de grootboekspecificatie uit doorberekende kosten bedrijfsvoering en doorberekende kosten bedrijfsmiddelen. Gelet op de aanzienlijke hoogte van het bedrag, in vergelijking met de totale geraamde kosten, heeft eiseres grote twijfel of de betreffende kosten slechts betrekking hebben op de exploitatie van de begraafplaatsen. Verweerder hanteert geen tijdregistratie en de werkzaamheden zijn niet benoemd waardoor inzicht in deze kosten en de doorberekening ervan in de tarieven ontbreekt, aldus eiseres.

10. Verweerder heeft aangevoerd dat de post “doorberekende kosten bedrijfsvoering” betrekking heeft op integrale doorberekening van personeelskosten van door eigen werknemers uitgevoerde werkzaamheden. De gemeente laat alle werkzaamheden verrichten door eigen werknemers. Omdat dit nog geen € 30.000 per begraafplaats is, is er geen reden om hieraan te twijfelen. Nader inzicht hoeft volgens verweerder niet verschaft te worden.