MBB 2006, afl. 5 - Inkomstenbelasting – een terugblik
Aflevering 5, gepubliceerd op 01-05-2006 geschreven door Prof. mr. E. AardemaBij een beschouwing over de inkomstenbelasting ter gelegenheid van het 75-jarig jubileum van het Maandblad lijkt het voor de hand te liggen de inkomstenbelasting in een historisch perspectief te plaatsen over die periode. We moeten ons echter realiseren, dat een dergelijk synchroon perspectief ons niet veel belangwekkends oplevert. Daarvoor is de historie van de inkomstenbelasting veel te lang en zijn die laatste 75 jaar daarbij in het totale beeld van die lange historie niet essentieel genoeg geweest, hoewel er overigens uiteraard genoeg gebeurd is. Zoals NiessenR.E.C.M. Niessen: ‘Historische grondslagen voor belastingheffing in Europa’, FED 2002/618. laat zien, zijn al duizenden jaren geleden prille vormen van een inkomstenbelasting te signaleren. Zo maakt hij er bijvoorbeeld melding van, dat in Egypte ver voor onze jaartelling al afdrachten in natura dienden plaats te vinden voor de financiering van het loon voor de ambtenaren, maar ook ter leniging van nood in streken met een slechte oogst. YdemaO.I.M. Ydema: Hoofdstukken uit de geschiedenis van het belastingrecht (dissertatie Leiden), Deventer 1997, p. 14. vermeldt de vanaf 167 voor Christus in Rome en haar provinciën geheven zogenoemde tribuut, die als een forfaitaire inkomstenbelasting kon worden beschouwd. Er was vanaf die tijd uiteraard een lange weg te gaan, totdat we bij onze huidige moderne inkomstenbelasting aankomen. In die lange ontwikkelingsgang zijn echter vele elementen, die nu een centrale rol spelen in onze inkomstenbelasting, al te herkennen in een prille fase. GrapperhausF.H.M. Grapperhaus: De pelgrimstocht naar het draagkrachtbeginsel (oratie), Walburgpers, Zutphen 1993, p. 60. signaleert als eerste algemene inkomstenbelastingen naar hedendaags model de inkomstenbelastingen in de Bataafse Republiek uit 1797 en in Engeland uit 1799. Bij deze overigens tijdelijke heffingen werd rekening gehouden met kosten van verwerving, kinderaftrek en betaalde rente als negatief inkomen; ook werd een lichte progressie in het tarief toegepast. Kortom, elementen die deze heffingen kwalificeren als een persoonlijke belasting naar hedendaagse snit. Eerst in 1892 komt op meer definitieve basis in ons land een inkomstenbelasting tot stand, zij het vooralsnog op analytische grondslag.