Aflevering 3

Eigen Europese belastingen moeten volgens de Europese Commissie de financiële autonomie van de Europese Unie (EU) verhogen. Met de huidige afhankelijkheid van de bijdragen van de lidstaten en het daarmee gepaard gaande alom verbreide juste retour-denken, schiet beleid met een echt toegevoegde waarde voor de EU er bij in. Het artikel analyseert waarom het vermaledijde denken in nettoposities juist gebruikt dient te worden en niet bevochten moet worden. Dit teneinde met een Europese belasting een waarachtig EU-budget te bewerkstelligen. Wel dient het daarbij ten principale te gaan, niet om de collectieve nettoposities van de lidstaten, maar om de individuele nettoposities van de burgers. De analyse is gebaseerd op het werk van Knut Wicksell van het einde van de negentiende eeuw en het werk dat daarop voortbouwt van James Buchanan in deze tijd.Het artikel past het werk van Wicksell en Buchanan toe op het probleem van de invoering van Europese belastingen en geeft daarmee een kritiek op de huidige aanpak bij het invoeren van Europese belastingen. Het artikel geeft geen kritische bespreking an sich van het werk van Wicksell en Buchanan. In zoverre er kritiek is op het werk van beide auteurs betreft het de onmogelijkheid om in de huidige situatie ook daadwerkelijk beleid op de door beide auteurs geschetste wijze gestalte te geven.

Sinds 2005 zet de Belastingdienst in aanvulling op het traditionele belastingtoezicht in op Horizontaal Toezicht. Aanvankelijk was Horizontaal Toezicht met name gericht op zeer grote ondernemingen. Sinds 2008 worden echter ook afspraken gemaakt met middelgrote ondernemingen en vindt ook het midden- en kleinbedrijf steeds vaker zijn weg naar Horizontaal Toezicht via fiscale dienstverleners. In het kader van haar promotieonderzoek naar de effectiviteit van Horizontaal Toezicht bij middelgrote ondernemingen, heeft de auteur in het najaar van 2011 in samenwerking met de Belastingdienst een enquête gehouden onder bijna negenhonderd ondernemingen en gevraagd naar hun belevingen, opinies, attituden en gedrag ten aanzien van Horizontaal Toezicht. In november van hetzelfde jaar wordt de Commissie Stevens ingesteld met de opdracht het Horizontaal Toezicht te evalueren en daarover in het voorjaar van 2012 te rapporteren. Mede in dat licht bespreekt de auteur nu reeds enkele eerste uitkomsten van de enquête en tracht daarmee tegemoet te komen aan vragen waar de interesse van de commissie naar uit lijkt te gaan. Hoewel nadere analyses nodig zijn om de ervaringen verder in kaart te brengen, lijkt naar de mening van de respondenten de voorlopige conclusie te zijn dat het met de gelijkwaardigheid en het gevoel daarover wel goed zit, dat de grootste winst van Horizontaal Toezicht aan de zijde van de Belastingdienst valt en dat een vermindering van de kosten er voor de onderneming vooralsnog niet in lijkt te zitten.

Met ingang van 1 januari 2012 is voor de heffing van overdrachtsbelasting bij juridische fusies een eigen bepaling opgenomen in het Uitvoeringsbesluit belastingen van rechtsverkeer. Met het nieuwe art. 5bis wordt een al sinds 1984 bestaande lacune ingevuld. Het nieuwe artikel wordt ontleed en bezien wordt of zakelijk geïnspireerde fusies nu ook daadwerkelijk voor vrijstelling van overdrachtsbelasting in aanmerking komen. Voorts wordt nagegaan hoe de nieuwe regeling zich verhoudt tot hetgeen tijdens de parlementaire behandeling van diverse voorstellen in het vooruitzicht werd gesteld en de elders in de fiscale wetgeving opgenomen vrijstellingen en doorschuiffaciliteiten.