Hoge Raad, 16-12-2016, ECLI:NL:HR:2016:2758, 15/02486

Belanghebbende heeft in de periode 22 juni 2004 tot en met 15 juli 2006 in opdracht van verschillende importeurs negen maal aangifte gedaan voor het in het vrije verkeer brengen van bevroren kippenvlees zonder been, met een zoutgehalte variërend van 0,5 tot 1,2 gewichtspercenten (hierna: het kippenvlees). In deze aangiften is als in aanmerking komende tariefpost vermeld postonderverdeling 0207 14 10 van de Gecombineerde Nomenclatuur (hierna: de GN) waarin worden ingedeeld “bevroren delen, zonder been, van hanen of kippen”. Van belanghebbende zijn voor het kippenvlees bij wege van uitnodigingen tot betaling douanerechten geheven naar het bij die postonderverdeling behorende tarief van douanerechten.

Belanghebbende heeft zich nadien op het standpunt gesteld dat het kippenvlees als gezouten vlees moet worden ingedeeld in postonderverdeling 0210 99 39 van de GN. Bij brieven van 29 augustus 2007 heeft belanghebbende bezwaar gemaakt tegen de hiervoor in 2.1.1 genoemde uitnodigingen tot betaling, en heeft zij voorts op de voet van artikel 236 van het Communautair douanewetboek (hierna: het CDW) verzoeken om terugbetaling van douanerechten gedaan. Het bezwaar tegen de uitnodigingen tot betaling heeft de Inspecteur wegens termijnoverschrijding niet‑ontvankelijk verklaard. De verzoeken om terugbetaling heeft de Inspecteur afgewezen ofwel op de grond dat deze niet binnen de daarvoor in artikel 236 van het CDW voorgeschreven termijn van drie jaar zijn gedaan, ofwel, voor zover de verzoeken tijdig zijn gedaan, op de grond dat de daartoe aangevoerde gronden niet een terugbetaling rechtvaardigen. De laatstbedoelde afwijzingen hebben betrekking op verzoeken om terugbetaling met betrekking tot drie aangiften die zijn gedaan op respectievelijk 19 augustus 2005, 10 november 2005 en 15 februari 2006.

Het Hof heeft geoordeeld - in navolging van de Rechtbank – dat de Inspecteur de bezwaarschriften terecht niet-ontvankelijk heeft verklaard en dat de Inspecteur niet gehouden was de verzoeken om terugbetaling, voor zover deze niet binnen drie jaar na het uitreiken van de uitnodigingen tot betaling zijn gedaan, op de door belanghebbende daartoe aangevoerde gronden in behandeling te nemen.

Middelonderdeel A, dat is gericht tegen de hiervoor in 2.2.1 weergegeven oordelen van het Hof, kan niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien artikel 81, lid 1, van de Wet op de rechterlijke organisatie, geen nadere motivering, nu het middelonderdeel niet noopt tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

Het Hof heeft met betrekking tot de hiervoor in 2.1.2, laatste volzin, bedoelde drie verzoeken om terugbetaling vooropgesteld dat het Hof van Justitie van de Europese Unie reeds voor de totstandkoming in 1994 van aanvullende aantekening 7 (destijds: aanvullende aantekening 8) op hoofdstuk 2 van Afdeling I van de GN (hierna: de aanvullende aantekening) in het arrest van 27 mei 1993, Gausepohl-Fleisch GmbH, C-33/92, ECLI:EU:C:1993:223 (hierna: het arrest Gausepohl‑Fleisch), heeft beslist dat vlees slechts als gezouten vlees onder post 0210 van het gemeenschappelijk douanetarief valt, wanneer het grondig en in alle delen gelijkmatig met het oog op lange houdbaarheid zodanig gezouten is dat een zoutgehalte van ten minste 1,2 gewichtspercenten wordt bereikt. Het Hof heeft voorts erop gewezen dat het Hof van Justitie in punt 57 van het arrest van 10 november 2011, X en X B.V., gevoegde zaken C-319/10 en C‑320/10, ECLI:EU:C:2011:720 (hierna: het arrest X en X BV), heeft herhaald dat het vereiste van een zoutgehalte van 1,2 of meer gewichtspercenten geen ongeoorloofde beperking van de draagwijdte van post 0210 van de GN vormt en dat het Hof van Justitie in de punten 59 en 60 van het arrest X en X BV heeft verworpen de opvatting dat post 0210 van de GN ook betrekking heeft op vlees met een zoutgehalte van minder dan 1,2 gewichtspercenten wanneer het karakter van het vlees door de toevoeging van zout aantoonbaar is veranderd. Het Hof heeft op grond daarvan geoordeeld dat de aanvullende aantekening geldig is en een dwingende werking heeft.

Het Hof heeft voorts geoordeeld dat aan de geldigheid van de aanvullende aantekening niet kan afdoen de beslissing van 27 september 2005 van het binnen de Wereldhandelsorganisatie (WTO) opgerichte orgaan voor geschillenbeslechting (Dispute Settlement Body; hierna: DSB), omdat het Hof van Justitie in het arrest X en X BV heeft uitgesloten dat voor de tariefindeling van kippenvlees van die uitspraak van het DSB kan worden uitgegaan. Aangezien vaststaat dat het kippenvlees een zoutgehalte heeft van minder dan 1,2 gewichtspercenten, dient het naar het oordeel van het Hof te worden ingedeeld in postonderverdeling 0207 14 10 van de GN en heeft de Inspecteur de hiervoor in 2.1.2, laatste volzin, bedoelde drie verzoeken om terugbetaling terecht afgewezen.

Middelonderdeel B betoogt dat het Hof ten onrechte is voorbijgegaan aan de hiervoor bedoelde uitspraak van het DSB en heeft geoordeeld dat de aanvullende aantekening geldig is. Uit die uitspraak van het DSB volgt, aldus het middelonderdeel, dat het objectieve kenmerk aan de hand waarvan moet worden beoordeeld in welke tariefpost kippenvlees moet worden ingedeeld, is de karakterverandering die het kippenvlees ondergaat als gevolg van de toevoeging van zout, ongeacht het zoutgehalte. De Commissie heeft met de aanvullende aantekening – in strijd met vorenbedoelde uitleg - de draagwijdte van post 0210 van de GN beperkt. Aanvullende aantekeningen mogen bovendien, aldus het middelonderdeel, uitsluitend betrekking hebben op het niveau van zes cijfers van GN-posten. Zij vormen alsdan weliswaar een belangrijk hulpmiddel voor de uitlegging van de GN‑posten, maar zijn rechtens niet bindend.

Uit vaste rechtspraak van het Hof van Justitie volgt dat de Commissie op grond van artikel 9, lid 1, van Verordening (EEG) nr. 2658/87 van de Raad van 23 juli 1987 met betrekking tot de tarief- en statistieknomenclatuur en het gemeenschappelijk douanetarief, Pb L 256, blz. 1 (hierna: Verordening 2658/87) bevoegd is, handelend in samenwerking met de douanedeskundigen van de lidstaten, maatregelen vast te stellen die dienen ter verduidelijking van de inhoud van de posten die voor de indeling van een goed in aanmerking komen. Deze bevoegdheid van de Commissie machtigt haar evenwel niet, volgens die rechtspraak, om de inhoud van de tariefposten te wijzigen die zijn vastgesteld op basis van het Geharmoniseerd Systeem. De bevoegdheid de inhoud van posten te verduidelijken omvat mede de bevoegdheid tot het nemen van maatregelen ter indeling van goederen zoals het bij verordening vaststellen van aanvullende aantekeningen op hoofdstukken van de GN. Daarbij maakt het geen verschil of de maatregel zoals in dit geval betrekking heeft op de indeling in posten van de GN op viercijferig niveau dan wel op de indeling binnen een post van de GN (op het niveau van onderverdelingen). Zie voor dit een en ander onder meer HvJ 17 januari 2013, Hewlett-Packard Europe B.V., C-361/11, ECLI:EU:C:2013:18, punt 39, HvJ 29 oktober 2009, Dinter GmbH en Europol Frost-Food GmbH, gevoegde zaken C‑522/07 en C-65/08, ECLI:EU:C:2009:663, punt 32, en HvJ 14 december 1995, Franse Republiek/Commissie, C-267/94, ECLI:EU:C:1995:453, punten 18 tot en met 20, en de daarin vermelde jurisprudentie.

Aan het hiervoor in 2.5.2 overwogene doet de in middelonderdeel B vermelde uitspraak van het DSB niet af, reeds omdat het Hof van Justitie in punt 48 van het arrest X en X BV heeft geoordeeld dat uit die uitspraak niet blijkt dat de aanvullende aantekening wat betreft het criterium van het minimale zoutgehalte van 1,2 gewichtspercenten niet in overeenstemming is met de verplichtingen die de Europese Unie in het kader van de WTO is aangegaan.

Gelet op hetgeen hiervoor in 2.5.2 en 2.5.3 is overwogen, heeft het Hof met juistheid geoordeeld dat de hiervoor in 2.1.2, laatste volzin, bedoelde drie verzoeken om terugbetaling terecht zijn afgewezen.