Rechtbank Arnhem, 26-08-2010, BN5039, AWB 09/52

registratienummer: AWB 09/52

inzake

Stichting [X], gevestigd te [Z], eiseres,

tegen

de inspecteur van de Belastingdienst/Randmeren, kantoor Zwolle, verweerder.

1. Ontstaan en loop van het geding

Verweerder heeft aan eiseres voor het jaar 2005 met dagtekening 29 januari 2008 een aanslag (aanslagnummer [000]) in het recht van successie opgelegd.

Verweerder heeft bij uitspraak op bezwaar van 18 november 2008 de aanslag gehandhaafd.

Eiseres heeft daartegen bij brief van 29 december 2008, ontvangen door de rechtbank op dezelfde datum, beroep ingesteld.

Verweerder heeft de op de zaak betrekking hebbende stukken overgelegd en een verweerschrift ingediend.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 29 juli 2010 te Arnhem. Eiseres is daar vertegenwoordigd door mr. [gemachtigde], voorzitter. Namens verweerder zijn verschenen mr. [gemachtigde] en drs. [B] RA.

Eiseres heeft voorafgaand aan de zitting een pleitnota toegestuurd, waarvan een afschrift is verstrekt aan verweerder. Deze pleitnota wordt geacht te zijn voorgedragen en wordt tot de gedingstukken gerekend. Verweerder heeft ter zitting een pleitnota voorgedragen en afschriften daarvan overgelegd aan de rechtbank en aan de wederpartij. Ook deze pleitnota en de daarbij gevoegde bijlage worden tot de gedingstukken gerekend.

2. Feiten

Op grond van de stukken van het geding en het verhandelde ter zitting staat het volgende vast.

Eiseres is bij testament van 23 juni 2004 in het leven geroepen. Dit betreft het testament van de op 19 augustus 2005 overleden [A] (hierna: erflaatster). In dit testament zijn de statuten van eiseres neergelegd.

Statuten eiseres

In artikel 2 van de statuten is bepaald dat de stichting ten doel heeft het verlenen van financiële ondersteuning aan instellingen/rechtspersonen die ten doel hebben evangelisatie, zending en/of christelijke hulpverlening in de meest ruime zin van het woord, en voorts al hetgeen met één en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords.

Erflaatster heeft in haar testament, volgens de uitgangspunten zoals vermeld in artikel 4, het eerste stichtingsbestuur benoemd.

Legaten

Aan eiseres is bij voornoemd testament een boerderij met schuren, erf, tuin en grasland aan de [A-straat 1] te [Q] (hierna: de boerderij) gelegateerd. Voorts is aan eiseres een geldbedrag van € 200.000 gelegateerd, teneinde haar zonodig in staat te stellen de kosten die verband houden met de exploitatie en het beheer van de boerderij te voldoen. Beide legaten zijn vrij van rechten en kosten.

Ten laste van eiseres is het persoonlijk recht van gebruik en bewoning door erflaatster gelegateerd aan erflaatsters pleegzoon en bij opvolging aan zijn echtgenote. Dit persoonlijk recht is gevestigd op de boerderij. De pleegzoon en zijn echtgenote hebben op de sterfdag van erflaatster een leeftijd van respectievelijk [D] en [E] jaar.

Aanwending vermogen

Over de aanwending van het vermogen is in het testament bepaald dat de stichting niet eerder kan worden ontbonden dan na een periode van vijf jaar nadat de rechten van de in dit testament vermelde gebruiksgerechtigde met betrekking tot de boerderij zijn geëindigd. Verder is hierin vermeld dat het de wens van de testateur is dat het bestuur van de stichting, nadat de rechten van de gebruiksgerechtigde op de boerderij zijn beëindigd, jaarlijks 20% van het vermogen van de stichting schenkt aan doeleinden zoals in de doelomschrijving opgenomen, zodat na verloop van vijf jaren het vermogen van de stichting tot nihil zal zijn gereduceerd. Vervolgens kan de stichting worden geliquideerd.

Het beleidsplan

Schenkingen

Aanslag recht van successie

Aan eiseres is ter zake van de verkrijgingen uit de nalatenschap van erflaatster een aanslag in het recht van successie opgelegd. De verkrijging is daarbij vastgesteld op € 342.421. Dit bedrag is als volgt berekend.

Het verschuldigde successierecht is vervolgens berekend op € 185.872 (tariefgroep 3).

3. Geschil

In geschil is of eiseres kan worden aangemerkt als een algemeen nut beogende instelling in de zin van artikel 24, vierde lid, van de Successiewet 1956 (tekst 2005) (hierna: Sw).

4. Beoordeling van het geschil

4.2 Algemeen nut beogende instellingen zijn instellingen wier doelstelling een werkzaamheid betreft, welke op zichzelf rechtstreeks een algemeen belang raakt. Daartoe behoort niet een instelling die ten doel heeft een werkzaamheid die op zichzelf voorziet in een particulier belang waaraan een bepaalde kring van personen behoefte heeft. Dat wordt niet anders als de voorziening in dit belang indirect het algemene nut dient (zie onder meer Hoge Raad 12 oktober 1960, nr. 14 413, BNB 1960/296, LJN AY1355). Bij de vraag of een instelling een algemeen nut beogende instelling is, moet niet slechts worden gelet op de statutaire doelstelling maar ook op hetgeen zij werkelijk nastreeft (Hoge Raad 31 oktober 1979, nr. 19 464, BNB 1979/314, LJN AX2630).

4.3 Daarenboven kan een instelling slechts worden aangemerkt als het algemeen nut beogend, indien komt vast te staan dat met de door haar verrichte werkzaamheden het algemeen belang ten minste in gelijke mate als het particulier belang wordt gediend (Hoge Raad 13 juli 1994, nr. 29 936, BNB 1994/280, LJN ZC5717).

4.4 De rechtbank overweegt als volgt.

4.5 Tussen partijen is niet in geschil dat eiseres op grond van haar statuten aangemerkt kan worden als een algemeen nut beogende instelling. Wel in geschil is of eiseres met de feitelijk door haar verrichte werkzaamheden voor ten minste 50% het algemeen nut dient. De bewijslast hiervoor rust op eiseres (Hoge Raad 9 juli 1999, nr. 33 741, BNB 1999/361, LJN AA2805).

4.6 De rechtbank stelt vast dat het door het bestuur van eiseres opgestelde beleidsplan goede aanknopingspunten biedt om inzicht te krijgen in de feitelijke werkzaamheden van eiseres. Daarbij dient ook getoetst te worden in hoeverre eiseres aan deze plannen daadwerkelijk uitvoering heeft gegeven.

4.7 Verweerder stelt zich op het standpunt dat de feitelijke werkzaamheden van eiseres onder meer bestaan uit het ter beschikking stellen van de boerderij aan de pleegzoon van erflaatster en diens echtgenote en dat reeds hierom de feitelijke werkzaamheden van eiseres nooit als ten algemene nutte kunnen worden aangemerkt. Dit standpunt is naar het oordeel van de rechtbank onjuist. Dat de boerderij aan de pleegzoon en zijn echtgenote ter beschikking staat is op zichzelf geen werkzaamheid van eiseres, maar is het gevolg van het door de erflaatster in haar testament gevestigde recht van gebruik en bewoning welk recht eiseres moet respecteren. Ook uit het beleidsplan blijkt niet dat eiseres dit tot haar werkzaamheden rekent.

4.8 In dit beleidsplan is wel opgenomen dat het bestuur ervoor verantwoordelijk is dat de boerderij in een zodanige staat blijft verkeren dat het voor de derde(n) (de pleegzoon en zijn echtgenote) mogelijk blijft hierin te blijven wonen zolang hun woon- en gebruiksrecht voortduurt. In verband hiermee rekent eiseres het met name tot haar taak de boerderij in stand te houden teneinde deze rechten zo veel mogelijk veilig te stellen. Hieruit zou de conclusie kunnen worden getrokken dat eiseres primair tot doel heeft het behartigen van particuliere belangen omdat zij ervoor zorgt dat de boerderij waarin de pleegzoon en zijn echtgenote wonen in goede staat blijft. Naar het oordeel van de rechtbank moet echter worden gekeken naar de werkzaamheden en de taakopvatting van het bestuur van eiseres in zijn geheel. Daarbij moeten ook de taakopvatting en werkzaamheden van eiseres op het moment dat de woon- en gebruiksrechten zullen zijn geëindigd worden betrokken.

4.9 In dat kader is in de eerste plaats van belang dat in het beleidsplan is opgenomen dat de boerderij het stamvermogen van eiseres vormt en dat, nadat het recht van gebruik en bewoning is geëindigd, de boerderij wordt verkocht en de opbrengst daarvan in vijf jaar volledig zal worden aangewend voor het doen van schenkingen overeenkomstig de doelstelling van eiseres. Omdat een eventuele koper van de boerderij meer zal overhebben voor de verkrijging van de volle eigendom dan voor de zogenoemde bloot eigendom, heeft het besluit van eiseres tot gevolg dat te zijner tijd waarschijnlijk een hogere verkoopopbrengst kan worden gerealiseerd waardoor een hoger bedrag beschikbaar zal komen voor het doen van schenkingen. Deze opbrengst zal vervolgens in vijf jaar tijd volledig beschikbaar komen voor het doen van schenkingen overeenkomstig de doelstelling van eiseres. Dit alles in aanmerking nemende, is de rechtbank van oordeel dat het bestuur met dit besluit handelt overeenkomstig haar doelstelling en daarmee rechtstreeks het algemeen belang dient. Dat het gelet op de leeftijd van de pleegzoon en zijn echtgenote nog geruime tijd kan duren voordat de volle eigendom van de boerderij wordt verkocht, ontneemt aan de beslissing om de bloot eigendom van de boerderij aan te houden als stamvermogen teneinde uit de opbrengst van de boerderij te zijner tijd schenkingen te kunnen doen, niet het karakter van handelen in overeenstemming met het algemeen belang.

4.10 Verder geeft het bestuur van eiseres in zijn beleidsplan aan hoe ze willen omgaan met het aan eiseres gelegateerde bedrag van € 200.000. Dit geld wordt voor het grootste deel gereserveerd voor het in stand houden van de boerderij. Uit hetgeen hiervoor is overwogen onder 4.8 volgt dat hiermee de particuliere belangen van de pleegzoon en zijn echtgenote worden gediend. Echter, uit hetgeen hiervoor is overwogen onder 4.9 volgt dat deze beslissing tevens verband houdt met de beslissing om de bloot eigendom van de boerderij aan te houden teneinde uit de opbrengst daarvan te zijner tijd schenkingen te doen, met welke beslissing het algemeen belang wordt gediend. Verder is in het beleidsplan te lezen dat het bestuur een groter bedrag wil schenken aan doeleinden overeenkomstig de doelstelling van eiseres dan het bedrag dat eiseres ontvangt aan rente-opbrengsten bij de bank. Gelet op de door eiseres in de jaren 2007 en 2008 geschonken bedragen wordt aan dit plan ook daadwerkelijk uitvoering gegeven. Tussen partijen is niet in geschil dat eiseres met de door haar gedane schenkingen heeft gehandeld overeenkomstig haar doelstelling en daarmee rechtstreeks het algemeen belang dient. Tussen partijen staat ook vast dat het feit dat eiseres vóór 2007 geen schenkingen heeft gedaan niet in strijd is met deze doelstelling, omdat eiseres die tijd nodig heeft gehad om haar activiteiten op te starten. Gelet op al hetgeen hiervoor is overwogen is de rechtbank van oordeel dat eiseres met haar beslissingen en werkzaamheden ten aanzien van het aan haar gelegateerde bedrag weliswaar ook deels particuliere belangen dient, maar dat deze werkzaamheden zeer beperkt zijn en daarnaast op termijn ook ten dienste zijn van het algemeen belang, namelijk voor zover zij bijdragen aan de instandhouding van het stamvermogen.

4.11 Alles overwegende kan de conclusie naar het oordeel van de rechtbank geen andere zijn dan dat met de door eiseres verrichte werkzaamheden het algemeen belang ten minste in gelijke mate als het particulier belang wordt gediend. Met de werkzaamheden en de taakopvatting van eiseres op korte termijn bezien in samenhang met de werkzaamheden en taakopvatting op langere termijn (op het moment dat de woon- en gebruiksrechten zijn geëindigd), wordt derhalve voor ten minste 50% het algemeen nut gediend.

4.12 Ter onderbouwing van zijn standpunt dat eiseres geen algemeen nut beogende instelling is heeft verweerder nog gewezen op de uitspraak van gerechtshof ’s-Gravenhage van 21 juli 2010, gepubliceerd op rechtspraak.nl, LJN BN2741. In de door het gerechtshof berechte casus was de stichting echter nog niet begonnen met handelen conform haar doelstelling onder meer omdat de langstlevende echtgenote, tevens medeoprichter van de stichting, nog in leven was. Deze situatie doet zich hier niet voor.

4.13 Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen is de rechtbank van oordeel dat eiseres met haar werkzaamheden voor ten minste 50% het algemeen nut dient. Eiseres is door verweerder derhalve ten onrechte niet als een algemeen nut beogende instelling aangemerkt. Het beroep dient gegrond te worden verklaard.

5. Proceskosten

De rechtbank vindt geen aan¬lei¬ding verweerder te veroordelen in de kos¬ten die eiseres in verband met de behande¬ling van het beroep redelij¬kerwijs heeft moeten maken, omdat niet gesteld of gebleken is dat eiseres kosten heeft gemaakt die op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor vergoeding in aanmerking komen.

6. Beslissing

Deze uitspraak is gedaan door mr. R.P. van Baaren, voorzitter, mr. M.C.G.J. van Well en mr. J.M.W. van de Sande, rechters, in tegenwoordigheid van mr. P.J.G. Tiemessen, griffier.

De griffier, De voorzitter,

Uitgesproken in het openbaar op: 26 augustus 2010

Afschrift aangetekend verzonden aan partijen op:

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kunnen partijen binnen zes weken na de verzenddatum hoger beroep instellen bij het gerechtshof te Arnhem (belastingkamer), Postbus 9030, 6800 EM Arnhem.