Rechtbank Noord-Nederland, 21-03-2018, ECLI:NL:RBNNE:2018:992, LEE 16/ 4645

Op 10 juli 2006 hebben eiseres en de Stichting De Noorderbrug een dienstverleningsovereenkomst (de overeenkomst) gesloten. Over de aard en omvang van de verstrekking vermeldt de overeenkomst dat het gaat om wonen, met verblijf, begeleiding en verzorging. Dit vindt plaats in de woonvorm [adres] . De zorg is op basis van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). De overeenkomst bevat geen betalingsverplichting voor eiseres. De overeenkomst, die is aangegaan voor onbepaalde tijd, kan op verschillende manieren eindigen, waaronder opzegging door de cliënt.

In het belastingjaar 2014 verbleef eiseres op basis van deze overeenkomst in de woonvorm Leidyk.

Geschil en beoordeling

2. In geschil is in de eerste plaats of de vermogensrendementsheffing van box 3 in dit geval aangemerkt dient te worden als een individuele en buitensporige last. In de tweede plaats is in geschil of de contante waarde van de toekomstige eigen bedragen die eiseres op grond van de AWBZ/WLZ voor verblijf in een AWBZ/WLZ-instelling verschuldigd zal zijn, aangemerkt kan worden als schuld in de zin van hoofdstuk 5 van de Wet Inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001).

Individuele en buitensporige last

Een schuld in de zin van hoofdstuk 5 Wet IB 2001

Ingevolge artikel 5.3, eerste lid, van de Wet IB 2001 (tekst 2014) is de rendementsgrondslag de waarde van de bezittingen verminderd met de waarde van de schulden.

Ingevolge het derde lid, aanhef en onder a zijn schulden verplichtingen met waarde in het economische verkeer, met dien verstande dat verplichtingen die kunnen leiden tot uitgaven die ingevolge hoofdstuk 6 geheel of voor een deel worden aangemerkt als een persoonsgebonden aftrekpost, niet in aanmerking worden genomen.

Artikel 6, eerste en vierde lid, van de AWBZ luidde:

1. De verzekerden hebben aanspraak op zorg ter voorkoming van ziekten en ter voorziening in hun geneeskundige behandeling, verpleging en verzorging. Tot deze zorg behoren voorzieningen tot behoud, herstel of ter bevordering van de arbeidsgeschiktheid of strekkende tot verbetering van levensomstandigheden, alsmede maatschappelijke dienstverlening.

Eiseres voert in de gronden van beroep aan dat voor zorg met verblijf een verplichte eigen bijdrage verschuldigd is. De Hoge Raad heeft in de arresten van 27 februari 2009, ECLI:NL:HR:2009:BD9217, en van 11 februari 2011, ECLI:NL:HR:2011:BO0403, geoordeeld dat in box 3 een schuld kan worden afgetrokken ter zake van toekomstige betalingen uit hoofde van een periodieke lijfrentegift of een alimentatieverplichting. Eiseres stelt dat zij naar analogie daarvan een passiefpost in mindering mag brengen ter grootte van de contante waarde, van de toekomstige verschuldigde termijn voor de eigen bijdrage, zijnde € 846.774.

Eiseres voert voorts aan dat er een juridische verplichting is tot betaling, met een wettelijke grondslag. Net als bij alimentatie- en lijfrenteovereenkomsten geldt voor de eigen bijdrage dat het een verplichting tot betaling is, dat de schuld overdraagbaar is en dat de verplichting bij overlijden vervalt. De eigen bijdrage is inkomensafhankelijk, maar dat geldt ook voor alimentatie. Evenmin als bij alimentatie is bij de eigen bijdrage sprake van het vrijwillig aangaan van een verplichting. De overdraagbaarheid is wellicht vreemd te noemen, maar dat is bij alimentatie en periodieke lijfrentegift ook het geval.

De grondslag voor de eigen bijdrage is gelegen in de overeenkomst zorg met verblijf. Deze is voor onbepaalde tijd aangegaan. Weliswaar kan de overeenkomst opgezegd worden, maar bij een eventuele andere instelling zal dezelfde eigen bijdrage gelden. Naar eiseres betoogt, kan de eigen bijdrage niet vergeleken worden met inkomensbesteding zoals huur, omdat de mate van zorg los staat van de hoogte van de eigen bijdrage. Ook bij alimentatie en lijfrentegift bestaat de schuld op de peildatum nog niet. De wetswijziging naar aanleiding van genoemde arresten heeft geen gevolg voor de onderhavige situatie doordat de eigen bijdrage niet aftrekbaar is als persoonsgebonden aftrek.

Verweerder neemt het standpunt in dat het stelsel van de AWBZ met zich brengt dat de burger die zorg met verblijf ontvangt, aanzienlijk bespaart op uitgaven voor wonen, eten, drinken en andere kosten in verband met zelfstandig wonen. Daarom acht de wetgever een eigen bijdrage nodig om de AWBZ betaalbaar te houden. De Centrale Raad van Beroep

heeft in de uitspraak van 13 januari 2016, ECLI:NL:CRVB:2016:83, geoordeeld dat de eigen bijdrage proportioneel is.

Verweerder betoogt voorts dat door de in de Wet IB 2001 opgenomen rangorderegeling, vermogensbestanddelen op basis van slechts één wettelijke regeling worden belast. Anders dan in de door eiseres genoemde arresten van de Hoge Raad over lijfrenteverplichtingen en alimentatie, is het betalen van een hoge eigen bijdrage AWBZ niet in de Wet IB 2001 opgenomen als verplichting tot doen van periodieke uitkeringen c.q. giften noch als onderhoudsverplichting voortvloeiend uit familierecht. Naar aanleiding van de arresten is bovendien de wet veranderd, in die zin dat alimentatie- en lijfrenteverplichtingen niet langer als een schuld in box 3 kunnen worden opgenomen als zij ook in aftrek kunnen worden gebracht als persoonsgebonden aftrek.

De rechtbank overweegt voorts dat steeds slechts per jaar vaststaat dat er een verplichting tot het betalen van een eigen bijdrage is. Eveneens staat slechts per jaar vast wat de hoogte is van de eigen bijdrage. Om verschillende redenen is voor latere jaren onzeker of en zo ja, welke verplichting tot het betalen van een eigen bijdrage zich zal voordoen. In de eerste plaats kan de wetgeving veranderen in die zin dat de eigen bijdrage afgeschaft wordt of dat de hoogte van eigen bijdrage gewijzigd wordt. In dit verband wijst de rechtbank op het voornemen van de regering om de vermogensinkomensbijtelling (zie 4.5.) te halveren tot 4% (zie de Nota van Toelichting bij het Besluit van 22 november 2017, Stb. 2017, nr. 460).

In de tweede plaats geldt dat het dalen van het vermogen op enig (maar onzeker) moment zal (kunnen) leiden tot een lagere verplichte eigen bijdrage.

In de derde plaats zou eiseres op enig moment kunnen kiezen voor een andere voorziening voor verblijf, begeleiding en verzorging waarvoor geen eigen bijdrage verschuldigd zal zijn, althans niet volgens de systematiek van de WLZ. Wat betreft dit laatste punt realiseert de rechtbank zich overigens dat dit hoogstwaarschijnlijk op een andere wijze tot kosten zal leiden.

Het voorgaande betekent dat het op de peildatum in juridische zin niet vaststaat dat de verplichting tot betaling van de eigen bijdrage zich in toekomstige jaren zal voordoen en, indien dit wel het geval zou zijn, wat de hoogte van de eigen bijdrage dan zal zijn. Het betreft mogelijke toekomstige schulden, waarvan op de peildatum onzeker is of en in welke mate die daadwerkelijk zullen ontstaan.

Naar het oordeel van de rechtbank zijn de eigen bijdragen in geding ook niet vergelijkbaar met de verplichtingen tot het betalen van lijfrente en alimentatie waarover de Hoge Raad heeft geoordeeld in de in 5.1. genoemde arresten. In die situaties was sprake van een vaststaande verplichting op de peildatum, respectievelijk wegens de gedane schenking en wegens de familierechtelijke betrekkingen, waaraan de betrokkene zich niet zonder financiële gevolgen kon onttrekken. Anders dan bij de bijdragen in geding is het niet onzeker dat de desbetreffende verplichtingen zich gedurende een bepaald aantal jaren zullen voordoen.

De rechtbank verwijst op dit punt naar de uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam van 15 september 2016, ECLI:NL:GHAMS:2016:3810, waarin het Hof oordeelt dat het in aanmerking nemen van een schuld in box 3 slechts mogelijk is indien sprake is van een daadwerkelijke verplichting. In het arrest van 23 juni 2017, ECLI:NL:HR:2017:1138, heeft de HR het beroep in cassatie tegen deze uitspraak ongegrond verklaard. Naar het oordeel van de rechtbank is ook in de onderhavige zaak geen sprake van een daadwerkelijke toekomstige betalingsverplichting op de peildatum.