Btw, Btw-richtlijn, Maatstaf van heffing
Novo Nordisk, een farmaceutisch bedrijf dat geneesmiddelen in Hongarije verkoopt, is wettelijk verplicht bijdragen te betalen aan de publieke zorgverzekeraar (NEAK) over geneesmiddelen die het op de Hongaarse markt brengt. Deze bijdragen worden als een percentage van de omzet berekend en door de belastingdienst geïnd en vervolgens doorbetaald aan NEAK. Novo Nordisk wilde deze betalingen aftrekken van de maatstaf van heffing voor de btw, omdat het meende dat deze bijdragen in feite een prijsvermindering zijn.
De verwijzende rechter wenst te vernemen of art. 90 lid 1 BTW-richtlijn zich verzet tegen een nationale regeling die een farmaceutisch bedrijf, dat wettelijk verplicht is om bijdragen te betalen aan de publieke zorgverzekeraar, verbiedt om deze bijdragen achteraf in mindering te brengen op de maatstaf van heffing voor de btw.
Het HvJ oordeelt dat art. 90 lid 1 BTW-richtlijn inderdaad in de weg staat aan een dergelijke nationale regeling. Het HvJ benadrukt dat de maatstaf van heffing de werkelijke vergoeding moet weerspiegelen die een belastingplichtige ontvangt. In dit geval ontvangt Novo Nordisk feitelijk een verlaagd bedrag, aangezien de bijdragen aan de zorgverzekeraar een verplichte prijsvermindering zijn. Het HvJ wijst erop dat niet meer btw mag worden geheven dan wat de eindgebruiker betaalt, en dat het niet strookt met de fiscale neutraliteit wanneer de maatstaf van heffing hoger is dan de daadwerkelijk door de leverancier ontvangen vergoeding.
12. Novo Nordisk is een vennootschap naar Deens recht die zich bezighoudt met de vervaardiging en distributie van geneesmiddelen. In het kader van haar activiteiten verkoopt deze onderneming haar geneesmiddelen in Hongarije.
14. Bepaalde geneesmiddelen kunnen worden gesubsidieerd door de NEAK, via een systeem van ‘subsidiëring van de aankoopprijs’. Krachtens dit systeem verleent de NEAK een subsidie voor de aankoopprijs van op recept verkochte geneesmiddelen die door de sociale zekerheid in het kader van ambulante behandelingen worden vergoed (hierna: ‘subsidie uit de sociale zekerheid’). De betaling van de prijs van het gesubsidieerde geneesmiddel wordt tussen de NEAK en de patiënt verdeeld. Deze laatste betaalt aan de apotheek een bedrag, de zogenoemde ‘eigen bijdrage’, dat overeenkomt met het verschil tussen de prijs van het geneesmiddel en het bedrag van de subsidie uit de sociale zekerheid. De NEAK vergoedt het bedrag van deze subsidie achteraf aan de apotheek. De door apotheken verkregen prijs voor de geneesmiddelen, die de maatstaf van heffing voor de btw vormt, bestaat dus uit twee bestanddelen: de subsidie uit de sociale zekerheid en de door de patiënt betaalde eigen bijdrage. De apotheek betaalt dus btw over zowel het door de patiënt als het door de NEAK betaalde bedrag.
15. Novo Nordisk maakt deel uit van een groep ondernemingen die op eigen naam en namens Novo Nordisk met de NEAK een portfolio-steunovereenkomst en prijs-volumeovereenkomsten heeft gesloten. Krachtens de prijs-volumeovereenkomsten verbond Novo Nordisk zich ertoe aan de NEAK over de door haar in de handel gebrachte gesubsidieerde geneesmiddelen bijdragen te betalen ten belope van een in deze overeenkomsten vastgesteld bedrag, die worden geheven over de omzet uit de verkoop van deze geneesmiddelen.
16. Voorts is Novo Nordisk als distributeur van geneesmiddelen overeenkomstig § 36, lid 1, en § 40/A, lid 1, Gyftv wettelijk verplicht om een bedrag van respectievelijk 20% en 10% te betalen over een deel van de subsidie uit de sociale zekerheid voor alle door haar verkochte geneesmiddelen die in apotheken worden gedistribueerd en door de overheid worden gefinancierd (hierna: ‘wettelijke verplichting’).
17. De bedragen die uit hoofde van deze verplichting verschuldigd zijn worden betaald op de rekening van de belastingdienst, die ze onmiddellijk overmaakt naar de rekening van het door de NEAK beheerde nationale zorgverzekeringsfonds.
18. Door aan die verplichting te voldoen ziet Novo Nordisk af van een deel van de tegenprestatie die zij voor de verkoop van de geneesmiddelen van de groothandelaars heeft ontvangen, waardoor zij haar omzet vermindert met een vooraf bepaald en in de nationale regeling vastgesteld percentage. Het al dan niet bestaan van de wettelijke verplichting en, in voorkomend geval, het totale bedrag dat op grond daarvan moet worden betaald, hangen af van het aantal verkochte geneesmiddelen en het bedrag van de subsidie uit de sociale zekerheid.
29. Met zijn vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 90, lid 1, van de btw-richtlijn aldus moet worden uitgelegd dat het in de weg staat aan een nationaalrechtelijke regeling volgens welke een farmaceutische onderneming die verplicht is om aan de publieke zorgverzekeraar een deel te betalen van haar omzet uit de verkoop van geneesmiddelen die door de overheid worden gefinancierd, niet het recht heeft om de maatstaf van heffing achteraf te verlagen, aangezien die betalingen worden verricht krachtens een wettelijke regeling, de grondslag van de betalingsverplichting kan worden verminderd met de betalingen uit hoofde van prijs-volumeovereenkomsten en de uitgaven van de onderneming voor onderzoek en ontwikkeling in de gezondheidssector, en de te betalen bedragen worden geïnd door de belastingdienst, die deze onmiddellijk overmaakt aan de publieke zorgverzekeraar.