Gerechtshof Den Haag, 02-08-2022, ECLI:NL:GHDHA:2022:1465, BK-21/01248 en BK-21/01249

3. De Rechtbank heeft geoordeeld, waarbij belanghebbende is aangeduid als eiser en de Inspecteur als verweerder:

9. Niet in geschil is dat eiser op 1 januari 2015 en 1 januari 2016 participaties [A B.V.] bezat die, evenals in de voorgaande jaren, recht gaven op de kapopbrengst van percelen van 1 ha teakbomen in [plaats 1] , 1,2 ha in [plaats 2] en 0,8 ha in [plaats 3] .

10. De rechtbank heeft in de heropeningsbeslissing geoordeeld dat de aan eiser toegekende deelnemingsrechten CATF (zijnde 73.544 stuks) op 1 januari 2015 en 1 januari 2016 tot de bezittingen van eiser als bedoeld in artikel 5.3, tweede lid, aanhef en letter f, van de Wet Inkomstenbelasting 2001 (Wet IB) behoorden. De rechtbank heeft daartoe overwogen:

11. Hetgeen eiser na de heropeningsbeslissing nog heeft aangevoerd, leidt de rechtbank niet tot een ander oordeel met betrekking tot het bezit van de deelnemingsrechten CATF . De rechtbank blijft dan ook bij hetgeen zij in haar heropeningsbeslissing heeft overwogen en beslist dat eiser in 2015 en 2016 deelnemingsrechten CATF in zijn bezit had.

12. De waarde van de participaties [A B.V.] heeft verweerder bepaald aan de hand van door de Vereniging voor Teakhoutparticipanten (VTP) op haar website gepubliceerde waardetabellen.[2] Daarbij heeft verweerder tot uitgangspunt genomen dat eiser evenals in de voorgaande jaren recht heeft op de kapopbrengst van percelen van 1 ha teakbomen in [plaats 1] (aanplant 1995), 1,2 ha in [plaats 2] (aanplant 2000) en 0,8 ha in [plaats 3] (aanplant 2002). Aldus heeft verweerder de volgende bedragen in aanmerking genomen.

13. De door verweerder gehanteerde waardetabellen maken onderdeel uit van een tussen de Belastingdienst en de VTP gesloten vaststellingsovereenkomst en bevatten gegevens over de waarde van plantages die door [A B.V.] worden beheerd. Verweerder heeft gesteld dat de waardegegevens zijn gebaseerd op door [taxateur 1] [7] laatst gepubliceerde taxatierapporten van medio 2015, met waarden per 31-12-2014 en medio 2016, met waarden per 31-12-2015. [taxateur 1] heeft daarbij gekozen voor het zogenaamde "lage groeiscenario". Daarbij wordt de waarde aan het einde van elk fiscaal jaar bepaald door de geschatte eindwaarde met een percentage van 12,5 per jaar te verdisconteren, nadat de bronbelasting van 15 percent is ingehouden. De uitkomst van deze berekeningen is door VTP weergegeven in de genoemde waardetabellen. Deze berekening wordt uitgevoerd in US dollars waarna aan de hand van de euro/dollarkoers de waarde in euro's wordt bepaald.

14. De rechtbank sluit aan bij de berekening van de waarde van de participaties zoals door verweerder gemaakt. Het is evident dat de participaties een waarde vertegenwoordigen en met het bovenstaande heeft verweerder aannemelijk gemaakt dat het de waarde betreft waarop de onderhavige aanslagen IB/PVV zijn gebaseerd. Eiser heeft slechts betoogt dat de participaties in het geheel geen waarde vertegenwoordigen maar heeft daar geen enkele berekening en/of argumentatie aan ten grondslag gelegd. Hij heeft slechts aangevoerd dat hij slechts een enkele keer een uitkering heeft ontvangen. Eiser wordt op dit punt dan ook niet het gelijk gesteld.

15. Verweerder verwijst voor de onderbouwing van de door hem vastgestelde waarden van de CATF deelnemingsrechten per 1 januari 2015 en 1 januari 2016 naar de jaarrekeningen 2014, 2015 en 2016 en een account statement,[8] afkomstig van CATF . In die jaarrekeningen is de ‘Net asset value (NAV) per unit’ bepaald. Volgens die jaarrekeningen bedraagt de NAV van één deelnemingsrecht CATF op 30 juni 2015 $ 10.691 en op 30 juni 2016 $ 11.006.[9] Uitgaande van een koers op 1 januari 2015 van 1.20985 USD per Euro en op 1 januari 2016 van 1,0887 USD per Euro, heeft verweerder de waarde van 73.544 deelnemingsrechten CATF (het aantal rechten dat aan eiser is toegekend) per 1 januari 2015 berekend op € 649.881 (= (73.544 x $ 10.691)/ 1.20985) en per 1 januari 2016 op € 743.478,65 (= (73.544 x $ 11.006)/1.0887).

16. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder niet aannemelijk gemaakt dat de door hem per 1 januari 2015 en 1 januari 2016 in aanmerking genomen waarden voor de CATF deelnemingsrechten niet te hoog waren. Hoewel het Gerechtshof Den Haag met betrekking tot eerdere jaren heeft geoordeeld dat verweerder zich voor deze waardebepaling op de waarde-overzichten van CATF kon baseren[10], ziet de rechtbank aanleiding om voor de waardebepaling per 1 januari 2015 en 1 januari 2016 niet uit te gaan van de waarde-overzichten van CATF . De rechtbank acht, gelet op de hierna vermelde omstandigheden, aannemelijk dat de door CATF voor de jaren 2015 en 2016 gepresenteerde waardecijfers niet realistisch maar (veel) te hoog zijn.

17. De waarde van de teakplantages die CATF in haar portefeuille had, bedroeg volgens het door verweerder overgelegde taxatierapport van [taxateur 2] [11], per 30 juni 2018 USD 47.700.000 en per 30 juni 2019 USD 32.100.000, terwijl de waarde van de teakplantages per 30 juni 2015 en 30 juni 2016 volgens het waardeoverzicht van CATF nog ruim USD 205.000.000 bedroeg en de ‘Net assets’ per 30 juni 2014 nog USD 181.930.669 bedroegen. Er is geen verklaring voor de aanzienlijk lagere waarde(ring) van de plantages per 30 juni 2018 ten opzichte van de waarde van de plantages volgens de cijfers van CATF in 2015 en 2016. Ook blijkt uit het rapport van [taxateur 2] dat er in het jaar 2017 (voortijdig) plantages zijn verkocht, terwijl het hier om een langetermijninvestering gaat. Dit is, nu een (andere) verklaring voor die voortijdige verkoop ontbreekt, een aanwijzing dat het financieel/economisch niet goed ging met CATF . Inmiddels blijkt ook sprake te zijn van een faillissement van CATF en zijn al haar bezittingen verkocht.[12] Tezamen bezien met de omstandigheid dat er geen verklaring is waarom en niet duidelijk is op welk moment precies er een aanzienlijke waardedaling heeft plaatsgevonden in de periode 2015/2016 tot 30 juni 2018, acht de rechtbank aannemelijk dat het ook al op 1 januari 2015 en op 1 januari 2016 financieel - aanmerkelijk - slechter ging met CATF dan CATF zelf heeft voorgespiegeld. De rechtbank vindt hiervoor mede een aanwijzing in de omstandigheid dat participanten bij wie het verzoek om beëindiging van hun deelneming in CATF uiteindelijk is gehonoreerd, slechts 28% van hun inleg hebben teruggekregen.[13] Daarbij tevens in aanmerking genomen hetgeen in de media over CATF is verschenen,[14] acht de rechtbank ook aannemelijk dat er sprake was van wanbeheer, dat er mogelijk vermogen aan het fonds CATF is onttrokken en dat dit reeds in de jaren 2015 en 2016 gaande was.

18. Hoewel de waarde van de aandelen zoals in de jaarrekeningen weergegeven dus in een verwijderd verband met de geldende realiteit bleken te staan, heeft eiser evenmin aangevoerd welke waarde van de aandelen op 1 januari 2015 en 1 januari 2016 wel reëel was. Eiser heeft slechts aangevoerd dat de waarde van de deelnemingsrechten op 1 januari 2015 en 1 januari 2016 nihil was. Hij is zowel tijdens als na de zitting bij zijn standpunt gebleven dat de waarde van de aandelen nihil is gelet op de dubieuze reputatie van de vennootschap en het uiteindelijke faillissement.

19. Nu beide partijen de door hen bepleite waarde in het economisch verkeer van de deelnemingsrechten CATF niet aannemelijk hebben gemaakt, stelt de rechtbank deze waarde in goede justitie vast, op € 300.000 (per 1 januari 2015) en € 300.000 (per 1 januari 2016).

20. Voor zover eiser met zijn verwijzing naar het voorzichtigheidsbeginsel in artikel 3:384 van het Burgerlijk Wetboek heeft bedoeld te stellen dat uitsluitend de daadwerkelijke uitkeringen in de vermogensrendementsheffing betrokken dienen te worden, is deze stelling onjuist. Het voordeel uit sparen en beleggen wordt op grond van artikel 5.2, lid 1, Wet IB forfaitair bepaald aan de hand van de waarde van het saldo van de bezittingen en schulden.

21. Voor zover eiser stelt dat het behaalde rendement van de deelnemingsrechten CATF en de participaties [A B.V.] ver onder de 4% ligt en in dit verband uit arresten van de Hoge Raad van 10 juni 2016 (ECLI:NL:HR:2016:1129) en 14 juni 2019, (ECLI:NL:HR:2019:816) volgt dat de vermogensrendementsheffing in strijd is met artikel 1 EP EVRM en dientengevolge over de jaren 2015 en 2016 niet kan leiden tot belastingheffing over de deelnemingsrechten en participaties, oordeelt de rechtbank als volgt.

22. Zelfs indien op stelselniveau de box 3-heffing over de onderhavige jaren een buitensporige en zware last voor belastingplichtigen vormt, is er geen plaats voor ingrijpen van de rechter, tenzij een individuele belastingplichtige in strijd met artikel 1 EP wordt geconfronteerd met een individuele en buitensporige last als gevolg van de box 3-heffing.[15] De rechtbank zal daarom beoordelen of in het geval van eiser sprake is van een dergelijke last.

23. Belastingheffing is te beschouwen als regulering van eigendom in de zin van artikel 1 EP bij het EVRM. Artikel 1 EP bij het EVRM brengt mee dat een inbreuk op het recht op ongestoord genot van eigendom slechts is toegestaan indien er een redelijke mate van evenredigheid bestaat tussen de gebruikte middelen en het doel dat ermee wordt nagestreefd. Dit vereist het bestaan van een redelijke verhouding (fair balance) tussen voormeld algemeen belang en de bescherming van individuele rechten. Van een dergelijke redelijke verhouding is geen sprake indien de betrokken persoon wordt getroffen door een individuele en buitensporige last. Waar het gaat om de beoordeling van wat in het algemeen belang is en de keus van de middelen om dit belang te dienen, komt de wetgever een ruime beoordelingsvrijheid toe. Bij de beoordeling of de belastingplichtige door de box 3-heffing wordt geconfronteerd met een individuele en buitensporige last, moet de rechter die heffing bezien in samenhang met de gehele financiële situatie van de betrokkene. De rechter moet bij zijn onderzoek of de heffing een individuele en buitensporige last vormt, alle relevante feiten en omstandigheden in zijn oordeel betrekken.[16] Daarbij is het inkomen uit werk en woning en uit aanmerkelijk belang een belangrijk aanknopingspunt.[17]

24. Eiser heeft met hetgeen hij daartoe heeft aangevoerd en, gelet op zijn financiële situatie in de onderhavige jaren, niet aannemelijk gemaakt dat de vermogensrendementsheffing voor hem, in vergelijking met andere belastingplichtigen, een individuele en buitensporige last vormt. Met inachtneming van eisers inkomen uit werk en woning en zijn vermogenspositie in de onderhavige jaren acht de rechtbank ook overigens niet aannemelijk gemaakt dat het forfaitaire stelsel van box 3, mede gelet op het toepasselijke tarief, voor eiser leidt tot een individuele en buitensporige last.

25. Eiser heeft geen recht op aftrek ter voorkoming van dubbele belasting voor de participaties [A B.V.] op grond van de Overeenkomst tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Federatieve Republiek Brazilië tot vermijden van dubbele belasting en het voorkomen van het ontgaan van belasting met betrekking tot belastingen naar het inkomen noch heeft eiser recht op aftrek ter voorkoming van dubbele belasting op grond van het Besluit voorkoming dubbele belasting 2001. De rechtbank verwijst hierbij naar de uitspraak van het Gerechtshof Den Haag, ECLI:NL:GHDHA:2017:3585, rechtsoverwegingen 7.4.1 tot en met 7.4.4.

26. De deelnemingsrechten in het CATF hebben betrekking op teakbomen die zijn aangeplant op plantages in Costa Rica. Nederland heeft met Costa Rica geen verdrag ter voorkoming van dubbele belasting gesloten. Eiser heeft evenmin op grond van het Besluit voorkoming dubbele belasting recht op aftrek ter voorkoming van dubbele belasting, omdat gesteld noch gebleken is dat de deelnemingsrechten in CATF in Costa Rica zijn onderworpen aan belastingheffing.

27. Gelet op wat hiervoor in 19 is overwogen dient het beroep gegrond te worden verklaard. Het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen dient dan als volgt te worden vastgesteld:

28. De beroepen worden geacht mede betrekking te hebben op de beschikkingen belastingrente. Eiser heeft geen afzonderlijke gronden tegen de beschikkingen belastingrente aangevoerd. Ook anderszins is de rechtbank niet gebleken dat de belastingrente is berekend in strijd met de wettelijke bepalingen of enige andere rechtsregel. De belastingrente dient dienovereenkomstig de vermindering van de aanslagen te worden verminderd.

29. De rechtbank ziet geen aanleiding voor een proceskostenvergoeding omdat niet gebleken is dat eiser kosten heeft gemaakt die voor vergoeding in aanmerking komen