Parket bij de Hoge Raad, 25-02-2014, ECLI:NL:PHR:2014:112, 13/01228

Het Hof heeft de feiten als volgt vastgesteld, van welke feiten in cassatie kan worden uitgegaan:

Belanghebbende dreef in 2006 met zijn echtgenote een amarylliskwekerij. Hun samenwerking had de vorm van een vennootschap onder firma (hierna: de VOF). Ieder van de vennoten was gerechtigd tot de helft van de winst van de VOF.

In zijn brieven van 14 februari 2005 en 28 juli 2005 heeft de door belanghebbende en zijn echtgenote ingeschakelde makelaar een raming gemaakt van de verkoopopbrengsten van de woning, de overige opstallen en de grond die tot het ondernemingsvermogen van de VOF behoorden. Hierbij heeft de makelaar in zijn brief van 28 juli 2005 eveneens een raming gemaakt van de verkoopopbrengst van de grond die tot het ondernemingsvermogen van de VOF behoorde, zonder de daarop aanwezige opstallen.

De levering van de onroerende zaken heeft plaatsgevonden op 16 november 2006. De koper heeft € 935.000 voor de onroerende zaken betaald. Hiervan is in de koopakte aan de percelen grond groot 0.60.55 ha en 0.06.90 ha respectievelijk € 454.125 en € 51.750 toegerekend. Voorafgaand aan de levering zijn de glasopstanden, installaties, silo’s en dergelijke (hierna: de glasopstanden) door een sloopbedrijf gesloopt en de sloopmaterialen door het sloopbedrijf aangekocht. De VOF en het sloopbedrijf hebben de kosten van de sloop en de opbrengsten van de sloopmaterialen met gesloten beurzen verrekend.

Bij brief van 4 december 2008 heeft belanghebbende zijn aangifte aangevuld. In deze brief neemt hij het standpunt in dat de landbouwvrijstelling niet van toepassing is op zijn aandeel in het in de berekening onder 3.5 opgenomen boekverlies op de glasopstanden van (50% × € 161.537 =) € 80.769 (hierna: het boekverlies glasopstanden), zodat dit bedrag in aftrek komt bij het bepalen van de winst. De Inspecteur heeft de aanslag met dagtekening opgelegd conform belanghebbendes oorspronkelijke aangifte.

De Rechtbank heeft ten aanzien van het geschil overwogen:

Paragraaf 6.1 van de koopakte, (…), verplichtte eiser ertoe de glasopstanden vóór de levering van de grond aan de koper, af te breken en te verwijderen. Gesteld noch gebleken is dat met de sloop van de glasopstanden iets anders werd beoogd dan de nakoming van deze contractuele verplichting jegens de koper van de grond. Dit houdt in dat eiser de boekwaarde van de glasopstanden heeft opgeofferd om de grond, overeenkomstig hetgeen hij met de koper van de grond was overeengekomen, vrij te maken. Dan moet de boekwaarde van de glasopstanden geheel aan de grond worden toegerekend (vergelijk HR 25 maart 1987, nr. 23 827, BNB 1987/151).

De hofuitspraken waarnaar eiser ter onderbouwing van zijn standpunt verwijst, brengen de rechtbank niet tot een ander oordeel. Hof 's-Gravenhage deed zijn uitspraak van 18 maart 1976, BNB 1977/143, voordat de Hoge Raad het onder 2.14 genoemde arrest wees, zodat het Hof daarmee geen rekening heeft kunnen houden. Voor zover de uitspraak van Hof 's-Gravenhage strijdig is met het arrest van de Hoge Raad, is 's-Hofs uitspraak door het arrest achterhaald. Hof Arnhem stelt in de uitspraak van 3 september 2008, LJN BF0888, vast dat de bedoeling van de belanghebbende niet primair gericht was op het door de sloop van boomopstanden geschikt maken van de grond voor de bedrijfsactiviteiten die de koper daarop wilde ontplooien (akkerbouw en veeteelt). Nu de feiten op grond waarvan Hof Arnhem tot zijn oordeel komt, op dit voor de toepassing van de wet wezenlijke punt anders liggen dan de feiten op grond waarvan de rechtbank het onderhavige geschil dient te beslechten, kan de uitspraak van Hof Arnhem voor het oordeel van de rechtbank niet (mede) bepalend zijn.

Het Hof heeft overwogen:

De rechtbank heeft terecht tot uitgangspunt genomen dat de voordelen ter zake van de waardeverandering van gronden in de zin van artikel 3.12, eerste lid, van de Wet inkomstenbelasting 2001 in de regel gelijk zijn aan de werkelijke opbrengst bij vervreemding van de gronden, verminderd met de kostprijs (boekwaarde) van de gronden en dat daarbij de opbrengst bij vervreemding gesteld moet worden op de netto-opbrengst, dus na aftrek van de op de vervreemding vallende kosten en de kostprijs op het bruto bedrag, dus met inbegrip van de destijds bij de verwerving van de gronden gemaakte kosten.

Op grond van onderdeel 6.1 van de overeenkomst van koop en verkoop, zoals vermeld in 3.3, was belanghebbende verplicht om het perceel als nieuw vervaardigde bouwrijpe kavel op te leveren en aldus de zich op het perceel bevindende glasopstanden voor de levering af te breken en te verwijderen. Belanghebbende stelt dat het doel van de sloop van de glasopstanden is de koper de vrijstelling van overdrachtsbelasting als bedoeld in artikel 15, eerste lid, onderdeel a, van de Wet belastingen van rechtsverkeer deelachtig te laten worden.

Het Hof is van oordeel dat voor belanghebbende het primaire doel van de sloop van de glasopstanden was de ondergrond daarvan vrij te maken teneinde deze in overeenstemming met de in onderdeel 6.1 van de overeenkomst van koop en verkoop bepaalde toestand van bouwterrein te kunnen leveren. Dat de koper de vrijstelling van overdrachtsbelasting deelachtig wordt is voor belanghebbende een bijkomstig doel.

Het in 7.3 overwogene brengt mee dat belanghebbende de boekwaarde van de bestaande glasopstanden heeft opgeofferd om de grond vrij te maken, zodat die boekwaarde geheel aan de grond moet worden toegerekend en dus leidt tot een hogere boekwaarde van de grond.

Op grond van het vorenoverwogene moet worden geoordeeld dat de rechtbank terecht het boekverlies op de glasopstanden onder de landbouwvrijstelling heeft gebracht. Het hoger beroep is derhalve ongegrond.