Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 10-06-2021, ECLI:NL:RBZWB:2021:3247, AWB - 19 _ 3455

2.1

Belanghebbende was in 2017 eigenaar en gebruiker van de woning aan [adres] te [plaats 2] .

2.2

Met de gemeentelijke belastingen is voor het belastingjaar 2017 voor deze woning een aanslag rioolheffing opgelegd.

3. Belanghebbende heeft aangegeven dat de rioolheffing in 2017 aanzienlijk is verhoogd, zonder voorafgaand aangekondigd besluit. De verhoging van de rioolheffing is een bezuinigingsmaatregel van de gemeente Goes. Dit blijkt uit het feit dat de inkomsten uit de rioolheffing voor andere zaken worden uitgegeven, zoals straatreiniging, onkruidbestrijding en onderhoud groen. Dat maakt de Verordening rioolheffing onverbindend. Belanghebbende wijst op het arrest van de Hoge Raad van 17 februari 2017 (ECLI:NL:HR:2017:253).

4. Het geschil spitst zich toe op de vraag of de aanslag rioolheffing over het jaar 2017 terecht is opgelegd.

5.1

Op grond van artikel 228a van de Gemeentewet kan onder de naam rioolheffing een belasting worden geheven ter bestrijding van de kosten die voor de gemeente verbonden zijn aan:

a. de inzameling en het transport van huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater, alsmede de zuivering van huishoudelijk afvalwater en

b. de inzameling van afvloeiend hemelwater en de verwerking van het ingezamelde hemelwater, alsmede het treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de van de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken.

5.2

Op grond van artikel 2, eerste lid, van de Verordening op de heffing en invordering van rioolheffing 2017 van de gemeente Goes (hierna: Verordening rioolheffing) wordt onder de naam ‘rioolheffing’ een directe belasting geheven ter bestrijding van de kosten die voor de gemeente gebonden zijn aan

a. de inzameling en het transport van huishoudelijk afvalwater en bedrijfswater, alsmede de zuivering van huishoudelijk afvalwater, en

b. de inzameling van afvloeiend hemelwater en de verwerking van het ingezamelde hemelwater, alsmede het treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken.

1. Van degene die bij het begin van het belastingjaar het genot heeft krachtens eigendom, bezit of een beperkt recht van een perceel dat direct of indirect is aangesloten op de gemeentelijke riolering, verder te noemen: eigenarendeel, en

2. Van de gebruiker van een perceel van waaruit water direct of indirect op de gemeentelijke riolering wordt afgevoerd, verder te noemen: gebruikersdeel.

6.1

Ten aanzien van de stelling van belanghebbende dat de gemeente Goes de rioolheffing zonder aangekondigd besluit heeft verhoogd, overweegt de rechtbank het volgende.

6.2

In de uitspraak op bezwaar heeft de heffingsambtenaar aangegeven dat er in 2016 een intensief traject is doorlopen voor de bezuinigingen waarvoor de gemeente op dat moment stond. De lastenverhoging maakte hier onderdeel van uit. In het bezuinigingstraject heeft burgerinspraak plaatsgevonden. In de openbare raadsverslagen van 3 en 10 november 2016 is het keuzeboek gelijktijdig met de begroting behandeld. Vervolgens is vanuit de gemaakte keuzes beleid vertaald in een voorstel voor een rioolheffing, hetgeen vervolgens in de openbare raadsvergaderingen van 1 en 15 december 2016 is behandeld. Bovendien zijn de burgers via het huis-aan-huisblad ‘Samenspel’ van de gemeente Goes van oktober 2016 op de hoogte gebracht over het voornemen tot bezuinigingen van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Goes.

6.3

De rechtbank ziet in de totstandkoming van de Verordening rioolheffing en de daarin opgenomen keuzes geen reden om tot het oordeel te komen dat de Verordening onverbindend zou zijn. Anders dan belanghebbende veronderstelt, heeft wel degelijk informatievoorziening en inspraak voorafgaand aan de besluitvorming tot verhoging van de rioolheffing plaatsgevonden.

7.1

Volgens vaste jurisprudentie van de Hoge Raad, bijvoorbeeld de arresten van 25 oktober 2002, LJN AD8499 en van 23 december 2005, LJN AR7771, kunnen gemeenten op grond van artikel 219, tweede lid, van de Gemeentewet en de daarop door de wetgever gegeven toelichting, behoudens het verbod op het hanteren van draagkracht als verdelingsmaatstaf en de in de wet gegeven nadere regelen, zelf invulling geven aan de in de belastingverordeningen op te nemen heffingsmaatstaven voor de gemeentelijke belastingen en rechten. Het staat hen vrij die heffingsmaatstaven op te nemen die zich het beste verstaan met het gemeentelijke beleid en de praktijk van de belastingheffing. Daarbij gelden als randvoorwaarden dat de gemaakte keuze niet in strijd mag komen met algemene rechtsbeginselen, in het bijzonder het gelijkheidsbeginsel, en dat de heffing niet mag leiden tot een willekeurige en onredelijke belastingheffing die de wetgever bij het geven van de bevoegdheid tot het instellen van de desbetreffende heffing niet voor ogen kan hebben geacht.

7.2

8.1

In artikel 9 van de Richtlijn 2000/60/EG van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie van 23 oktober 2000 tot vaststelling van een kader voor communautaire maatregelen betreffende het waterbeleid (Kaderrichtlijn Water, hierna KRW) is aangegeven dat de lidstaten er voor zorgen dat het waterprijsbeleid adequate prikkels bevat voor de gebruikers om de watervoorraden efficiënt te benutten, en daardoor een bijdrage leveren aan de milieudoelstellingen van deze richtlijn. Deze bepaling gaat uit van het principe ‘de vervuiler betaalt’.

8.2

De rechtbank begrijpt het betoog van belanghebbende aldus dat nu de rioolheffing niet is gerelateerd aan de hoeveelheid afvalwater die wordt geloosd, er wordt gehandeld in strijd met het beginsel ‘de vervuiler betaalt’. Het hanteren van de WOZ-waarde als heffingsmaatstaf komt volgens belanghebbende in strijd met de KRW.

8.3

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 8 december 2017 (ECLI:NL:HR:2017:3082) geoordeeld dat de tekst van artikel 9, lid 1, eerste gedachtestreepje, van de KRW geen andere uitleg toelaat dan dat deze bepaling de lidstaten verplicht om gebruikers van watervoorraden te stimuleren om deze efficiënt te benutten, door middel van een prijsbeleid dat adequate prikkels bevat. Deze bepaling sluit geenszins uit dat lidstaten dit doel ook nastreven door het beslag dat een gebruiker doet op watervoorraden in aanmerking te nemen bij de terugwinning van de kosten die gepaard gaan met lozingen, overeenkomstig het beginsel ‘de vervuiler betaalt’; de KRW verplicht hier echter niet toe (vgl. HvJ 16 juli 2009, Futura, C-254/08, ECLI:EU:C:2009:479, punt 48). De rechtbank wijst verder op de uitspraak van gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 28 augustus 2018, (ECLI:NL:GHARL:2018:7681), welke uitspraak de Hoge Raad bij arrest van 7 juni 2019 (ECLI:NL:HR:2019:869) met toepassing van artikel 81 van de Wet op de rechterlijke organisatie heeft bevestigd.

9.1

9.2

Op grond van artikel 228a van de Gemeentewet kan, onder de naam rioolheffing door de gemeente een belasting worden geheven ter bestrijding van de kosten die voor de gemeente verbonden zijn aan – kort gezegd – de verwerking van huishoudelijk afvalwater, bedrijfsafvalwater en hemelwater, en aan maatregelen ter beheersing van de grondwaterstand. Uit de geschiedenis van de totstandkoming van artikel 228a en de bewoordingen van dat artikel blijkt dat, naar de bedoeling van de wetgever, de geraamde baten van de rioolheffing de lasten ter zake niet mogen overtreffen.

9.3

Bij de beoordeling van een geschil inzake de opbrengstlimiet zijn de regels rond stelplicht en bewijslast van belang zoals deze door de Hoge Raad zijn vastgesteld in (onder andere) zijn arresten van 24 april 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI1968, van 4 april 2014, ECLI:NL:HR:2014:777 en van 18 april 2014, ECLI:NL:HR:2014:938. Die regels omtrent de bewijslastverdeling kunnen als volgt kort worden samengevat.

9.4

Indien een belanghebbende overschrijding van de opbrengstlimiet aan de orde stelt, ligt het op de weg van de heffingsambtenaar inzicht te geven in de raming van baten en lasten welke in de begroting zijn opgenomen. Hierbij hoeft niet ten aanzien van alle in de begroting opgenomen posten zekerheid of een volledig inzicht te bestaan. Van de heffingsambtenaar mag niet worden verwacht dat hij van alle in de verordening en de bijbehorende tarieventabel genoemde diensten afzonderlijk en op controleerbare wijze vastlegt hoe de kosten ter zake daarvan zijn geraamd. Omdat de bewijslast van de feiten die overschrijding van de opbrengstlimiet onderbouwen op belanghebbende rust, dient hij, nadat de heffingsambtenaar aldus inzicht heeft verschaft, voldoende gemotiveerd te stellen waarom naar zijn oordeel ten aanzien van een of meer bepaalde posten in de raming redelijke twijfel bestaat of sprake is van een ‘last ter zake’. Vervolgens dient de heffingsambtenaar nadere inlichtingen te verschaffen. Aan die inlichtingen mag geen zwaardere eis worden gesteld dan dat deze functionaris naar vermogen – dat wil zeggen in de mate waarin hij daartoe in de gegeven omstandigheden in redelijkheid in staat is – duidelijk maakt op grond waarvan hij de stellingen van belanghebbende betwist, en waarom dus naar zijn oordeel de door belanghebbende opgeworpen twijfel ongegrond is.

9.5

Uit de hiervoor weergeven bewijslastverdeling volgt dat het – nadat belanghebbende overschrijding van de opbrengstlimiet aan de orde heeft gesteld – het op de weg van de heffingsambtenaar ligt om inzicht te geven in de ramingen van baten en lasten die in de begroting zijn opgenomen.

9.6

De rechtbank overweegt dat uit het door de heffingsambtenaar overgelegde overzicht volgt dat er naast directe kosten voor de riolering ook overige kosten aan de riolering worden toegerekend. Vraag is of deze kosten kunnen worden aangemerkt als ‘lasten ter zake’ van de riolering, als bedoeld in artikel 228a van de Gemeentewet.

9.7

Onder ‘lasten ter zake’ dienen naar volgens vaste jurisprudentie (oa uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 30 juli 2013, ECLI:NLGHARL:2013:5740) te worden verstaan op de gemeente drukkende lasten die voortvloeien uit de verlening van belaste diensten of daarmee meer dan zijdelings verband houden. Kostenposten die niet of slechts zijdelings verband houden met belaste diensten, omdat zij nagenoeg geheel andere doeleinden dienen, kunnen dus niet door heffing van rechten worden verhaald (vgl. HR 31 maart 1999, LJN AA2720). Kostenposten hangen slechts zijdelings met belaste diensten samen indien zij daarmee voor minder dan 10% samenhangen (vgl. HR 4 juni 2010, LJN BL0990 en LJN BL1015).