NTFR 2004/531 - Als de rovers te bang zijn om te roven...
Aflevering 16, gepubliceerd op 15-04-2004 geschreven door prof. dr. A.O. LubbersIn zijn 'Bescherming, beroving, belasting'F.H.M. Grapperhaus, Bescherming, beroving, belasting, Kluwer, Deventer 2002. schetst Grapperhaus een drietal scenario's met betrekking tot het ontstaan van embryonale belastingen in de prehistorie. Eén van de scenario's speelt zich af tegen de achtergrond van de spanning tussen enerzijds de bewoners van dorpen en anderzijds herders die met grote kudden rondzwierven. GrapperhausA.w. p. 26 e.v. schrijft: 'De rondtrekkende herders, die in de droge vlaktes seizoensmatig van weidegronden moesten wisselen, waren vaak gedwongen strijd te leveren met concurrerende groepen of met gevestigde landbouwers. Die hadden zich in hun dorpen verschanst en hadden het zo begeerde water leren beheersen. Vaak waren zij niet opgewassen tegen de agressieve en geharde herdersvolken, die gewend waren over levende wezens te heersen. Wanneer de herders een dorp overvielen en de landbouwers het onderspit dolven, dan werd het hele dorp leeggeroofd en de dorpelingen vermoord of mogelijk in slavernij weggevoerd. Later kwamen de herders er achter dat het verstandiger was de dorpen intact te laten en er volgend jaar weer terug te keren. Zo werd het dorp een permanent object van roof. De volgende stap was dat de roof door de dorpelingen werd afgekocht met een jaarlijkse oorlogsschatting in de vorm van goederen en diensten (…). Nog weer later vestigden de overvallers zich als heersers permanent in het dorp met de oorspronkelijke bewoners als onderdanen.' Grapperhaus stelt vast dat zolang de overwonnenen schatting moesten betalen zonder er iets voor terug te krijgen sprake is van pure beroving en nog niet van belastingheffing. Wanneer de overwinnaars verdediging naar buiten organiseren en leiding geven aan de samenleving, ook al is de onderliggende partij daar geenszins op gesteld, bieden zij bescherming en is sprake van belastingheffing.