NTFR 2011/2193 - Zogenoemde SWIFT-diensten niet vrijgesteld
Aflevering 40, gepubliceerd op 06-10-2011 met annotatie van mr. dr. J.Th. SandersNordea, de Finse dochter van het Zweedse Nordea Bank AB, verricht als bank onder andere de aankoop van en de handel in effecten en valuta en de verkoop van trust- en beleggingsdiensten voor particulieren en ondernemingen. Nordea heeft diensten betrokken van de Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication (SWIFT), een coöperatieve vereniging van meer dan 2.000 financiële instellingen uit meer dan 200 landen. SWIFT beheert een wereldwijde elektronische berichtendienst voor financiële instellingen (SWIFT-diensten) waardoor meer dan 9.000 banken, financiële instellingen, instellingen voor effectenbeheer en andere vennootschappen die cliënt zijn bij haar gestandaardiseerde financiële berichten kunnen uitwisselen met behulp van door de onderneming zelf ontwikkelde software en haar beveiligd internationaal netwerk voor gegevensuitwisseling. Dankzij dit door haar tot stand gebracht en onderhouden netwerk voor gegevensuitwisseling verwerkt SWIFT met name berichten betreffende interbancaire betalingen en effectentransacties. Financiële instellingen die bij SWIFT zijn aangesloten, krijgen door middel van eigen computerinstallaties toegang tot het netwerk via een speciale aansluiting. Om toegang te verkrijgen tot haar diensten, eist deze onderneming dat haar klanten gebruikmaken van vooraf door haar goedgekeurde computerapparatuur. Interbancaire betalingen kunnen worden onderscheiden in binnenlandse en internationale betalingen. SWIFT-diensten worden vooral gebruikt voor internationale betalingen, maar steeds vaker ook voor binnenlandse betalingen. Bij de overbrenging van berichten betreffende interbancaire betalingen, wanneer zij een bericht naar het SWIFT-netwerk verzendt, krijgt de bank een bericht van ontvangst (acknowledgment) en verwerking door SWIFT. De financiële aansprakelijkheid van SWIFT voor overbrenging van het bericht en voor dienovereenkomstige uitvoering van de transactie vangt met deze formaliteit aan. Na ontvangst van het eerste ontvangstbericht wordt de in het betrokken bericht aangegeven transactie onherroepelijk. Zodra de ontvangende bank aan het systeem de ontvangst van dit bericht bevestigt, eindigt de aansprakelijkheid van SWIFT voor de uitvoering van de transactie. Gelijktijdig stuurt SWIFT een ontvangstbevestiging van het bericht naar de bank die de opdracht heeft gegeven. SWIFT-diensten worden daarnaast gebruikt voor grensoverschrijdende effectentransacties. Vanaf de bijschrijving van de aandelen op de effectenrekening van de cliënt met gebruikmaking van SWIFT-diensten wordt bescherming geboden tegen derden, ook al gaat de eigendom van de effecten over bij de uitvoering van de transactie op de beurs. De aansprakelijkheid van SWIFT voor berichten in verband met effectentransacties is vergelijkbaar met die voor interbancaire betalingen. Met het oog op het bankgeheim kan en mag SWIFT alleen de velden van de berichten openen die noodzakelijk zijn om vast te stellen dat zij voldoen aan de voorschriften voor de overbrenging van berichten. Het verzoek om teruggaaf van de naar Nordea verlegde btw voor het boekjaar 2001 is door de belastingdienst afgewezen. Op vragen van de verwijzende rechter in de daarop volgende procedure verklaart het HvJ EU voor recht dat art. 13, B, sub d, punten 3 en 5, Zesde Richtlijn aldus moet worden uitgelegd dat de vrijstelling niet geldt voor de SWIFT-diensten.