NTFR 2016/1221 - Is de wereld veranderd?
Aflevering 18, gepubliceerd op 05-05-2016 geschreven door mr. F. van HorzenOp 14 april jl. werd staatssecretaris Wiebes aan de tand gevoeld door Het Financieele Dagblad naar aanleiding van de op die dag in de pers verschenen berichten dat Nederland gedurende lange tijd heeft dwarsgelegen bij het doorvoeren van EU-maatregelen gericht tegen belastingontwijking. Volgens de staatssecretaris waren die berichten verhalen uit de oude doos. Naar eigen zeggen las hij de krant als een geschiedenisboek. Verderop in het interview merkte hij echter op dat hij zich niet in de geschiedenis heeft verdiept. Deze uitlatingen deden mij denken aan de opmerkingen van de Spaanse filosoof José Ortega y Gasset. In zijn magnum opus De opstand van de massamensOorspronkelijk als feuilleton verschenen tussen oktober 1929 en augustus 1930. Onder de titel De opstand der horden verscheen in 1933 een eerste Nederlandse vertaling van de hand van J. Brouwer bij N.V. H.P. Leopold’s Uitgevers-Mij te ’s-Gravenhage. De eerste integrale Nederlandse editie, vertaald door Diederik Boomsma, verscheen in 2015 onder de titel De opstand van de massamens bij uitgeverij Lemniscaat te Rotterdam. constateerde Ortega y Gasset zelfs bij de meest ‘gecultiveerde’ mensen van zijn tijd een ontstellend gebrek aan historisch besef.De opstand van de massamens, t.a.p., p. 128. De vraag is of dit erg is. De in fiscale kringen ‘salonfähig’ geworden Duitse filosoof Peter Sloterdijk noemde geschiedenis oude koek die snel taai werd en hij kwalificeerde historici als leden van een gilde die zich gedragen alsof ze met de bedwelmende stelling zijn behandeld dat er maar één wetenschap bestaat: de wetenschap van de geschiedenis.Peter Sloterdijk, Het kristalpaleis. Een filosofie van de globalisering, vertaling Hans Driessen, Uitgeverij Boom/SUN, Amsterdam 2006, p. 181. Sloterdijk lijkt hiermee in de voetsporen te zijn getreden van Ortega y Gasset, die opmerkte dat hij de kwalificatie ‘genie’ zou reserveren voor die politicus die alle hoogleraren in de geschiedenis bij zijn eerste optreden de mond snoert door hun wetenschappelijke ‘diagnoses’ naar de vuilnisbelt van de geschiedenis te verwijzen.De opstand van de massamens, t.a.p., p. 130. Is Wiebes zo’n politicus? Volgens het interview deed hij de volgende uitspraak: ‘De wereld is veranderd en wij veranderen mee.’Het Financieele Dagblad, 15 april 2016, nr. 90, p. 1 en 3. Is dit een geniale constatering van iemand die zich niet in de geschiedenis heeft verdiept, oftewel klopt deze constatering? Als deze vraag, toegespitst op de fiscaliteit, in een referendum aan de kiezers zou worden voorgelegd, is mijn inschatting dat het ja-kamp een overweldigende meerderheid zou behalen. Het ja-kamp zal ter onderbouwing van zijn stem verwijzen naar het anti-BEPS-initiatief van de OESO, de anti-BEPS-gerelateerde acties binnen de EU, de staatssteunonderzoeken naar rulings en fiscale regimes, de publieke en parlementaire verontwaardiging over het als onethisch ervaren fiscale gedrag van multinationals, vermogende particulieren en regeringsleiders, in de ogen van velen die hun stem verheffen in het debat een peloton van graaiers of asociale vrekken die zich hebben laten drogeren door al dan niet verboden stimulantia voorgeschreven of toegediend door belastingadviseurs, accountants, trustboeren, bankiers en andere diefjesmaten.Een aantal termen heb ik ontleend aan de lezenswaardige tirades van Ewald Engelen in De Groene Amsterdammer en Follow the Money. Ook zal door sommigen worden aangevoerd dat Nederland mede door de Panama Papers en andere door het ICIJ gepubliceerde ‘leaks’ voor het oog van de hele wereld is ontmaskerd als een safe house voor internationale belastingontwijkers als gevolg waarvan Nederland als het fiscale Molenbeek kan worden gekwalificeerd. Ongetwijfeld zal ook worden gerefereerd aan de disruptieve digitale economie waarbij op de vlag die de lading van het ja-kamp dekt in hoofdletters het woord ‘globalisering’ met uitroepteken zal zijn geschreven.