NTFR 2020/2161 - Maatschappelijk ongemak
Aflevering 29-30, gepubliceerd op 23-07-2020 geschreven door A.F. GunnHet is een weinig bekend gegeven dat elk mens wordt geboren onder het licht van een astrologische stijlfiguur (‘literaire ascendant’). Dit naast het meer bekende sterrenbeeld. Het leven van sommige mensen wordt beheerst door de drieslag en bij anderen staat de halfrijm centraal. Mijn literaire ascendant is het eufemisme: zachte taal voor harde thema’s. Alles van ‘extra reistijd’ tot ‘overcomplete werknemer’ maakt mij blij. De meest recente aanwinst voor mijn verzameling is het begrip ‘maatschappelijk ongemak’. Ik vond het in het onlangs verschenen rapport van de Adviescommissie belastingheffing van multinationals (commissie-Ter Haar) met de titel ‘Op weg naar balans in de vennootschapsbelasting’ (VPB). In het rapport wordt onderzocht hoe de VPB eerlijker te maken, met behoud van het vestigingsklimaat: ‘Onder die vraag zit een maatschappelijk ongemak, maar ook een economische realiteit van een steeds mondialer economisch verkeer.’ Er kan geen misverstand over bestaan: ‘maatschappelijk ongemak’ is intrigerend en buitengewoon complex. Het Ter Haar-rapport bevat enkele passages over ‘eerlijkheid’, maar geen uitgebreide analyse van het maatschappelijk ongemak als zodanig. In deze Opinie vraag ik daarom aandacht voor het ‘maatschappelijk ongemak’. De commissie-Ter Haar passeert nog een paar keer de revue, maar het gaat mij om het bredere plaatje, en dan met name om het publieke debat. Achtereenvolgens komen aan bod: (i) het begrip ‘eerlijk’; (ii) het publieke debat; (iii) het beginsel van ‘fair share’; en (iv) ‘oneerlijk overheidshandelen’. Ik sluit af met een conclusie (v).